Исландия: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Bert Jickty (ырытыы | суруйуу)
9 устуруока:
[[Image:Flag_of_Iceland.png|left|120px|Былааҕа]] [[Image:Iceland_coa1.gif|thumb|114px|Гиэрбэтэ]] Маҥнай хотугу сир (Туле) туһунан грек Питий суруйбута. Оттон Исландияны ким арыйбыта быһаарылла илик. "Исландия" диэн ааты маҥнай Флоуки биэрбит.
 
Исландия арыытыгар дьон X йээүйэҕэ олохсуйбуттар. Ол саҕана Норвегияҕа Харальд[[http://en.wikipedia.org/wiki/Harald_I_of_Norway|Харалдар]] диэн хоруол былааһы ылбыт, киниттэн куоппут дьон сорохторо арыы кытылларыгар олохсуйбуттар. Историяҕа биллэр бастакы олохтооҕунан Ингольф Арнасон диэн норвежец буолар, кини билиҥҥи Рейкьявик турар сиригэр 874 сыллаахха олохсуйбут.
 
Олохтоохтор эбиллэн истэхтэрин ахсын государственнайсудаарыстыба системасистемата үөскээн испит. Хас уобалас аайы тинг (тииҥ, тиҥ?)'''Тиҥ''' диэн салайар орган баар эбит - дьон мустан иҥин араас мөккүөрдэри быһаараллар эбит. Сүрүн, улахан боппуруостары альтинг'''Алтиҥ''' диэн уобаластар бэрэстэбиитэллэрэ мустар мунньахтара быһаарара үһү. Бастакы альтинг 930 сыллаахха буолбут. Онон Исландия демократията билигин баар демократиялартан саамай кырдьаҕастара буоларыгар тиийэр.
 
Исландия историятын билигин былыргы саагалартан (үһүйээннэртэн) хомуйан реконструкциялыыллар. Исландия саагата диэн үксүн биир киһи эбэтэр ыал олоҕун ойуулуур үһүйээн. Саагаларынан сылыктаатахха былыргы исландецтар сатабыллаах мореходтар эбиттэр. Саагалар кэпсииллэринэн холобура Эйрик Рыжий (сахалыыта туох эбитэ буолла) 1000 сыллаахха Америка биэрэгэр тиийэн олохсуйбут эбит. Былыргы исландецтар суруктаахтар-бичиктээхтэр эбит, ону ааһан элбэх киһи суруйар-ааҕар эбит. Онон Скандинвия мифологията үксэ биһиги кэммитигэр дылы Исландия олохтоохторун өҥөтүнэн кэлбит.
 
1262 сыллаахха Исладия Норвегияны кытта билигин ааттанарынан «Эргэ дуогабар» диэни түһэрсэргэ күһэллэр. Ол дуогабарынан Исландия Норвегия хоруолларын былааһын билинэр, ол оннугар сыл аайы хас да мастаах, бурдуктаах уонна атын табаардаах хараабыллары Норвегияттан ылар бырааптанар. 1395 сыллаахха Норвегияны кытта Дания былааһыгар киирэр. Онтон 1918 сыллаахха туспа королевство буолар, ол гынан баран Данияттан син биир унияннан тутулуктаах буолар. 1944 сыллаахха бэс ыйын 17 күнүгэр дьэ суверенннай государство, республика буолар. Бу күн баччаҥҥа дылы государственнай бырааһынньык быһыытынан хас сыл аайы бэлиэтэнэр.
 
 
== Политическай тутула, административнай тыырыллыыта, салалтата ==