|
'''Василий Тимофеевич Оконешников''', историяҕа биллибит аата '''иеромонах Алексий''' - — саха норуотун биир талааннах уола, [[1900]] сыл эргин Владивостокка Илиҥҥи норуоттар институттарын бүтэрэр. Онон төрөөбүт сахатын тылыттан ураты нууччалыы, английскайдыы, кытайдыы, кэриэйдии, монголлуу холкутук ааҕар, суруйар, кэпсэтэр буолар. Итинэн кини бэйэтин кэмигэр элбэҕи аахпыт, киэҥ билиилээх-көрүүлээх, үрдүк культуралаах киһи быһыытынан сыаналанар.
Суруйалларынан буоллаҕына Оконешников [[1905]] сыллаахха Казаннааҕы духовнай академияҕа үөрэнэр. Өскөтүн Академияны чуолкай бүтэрбит буоллаҕына, сахаттан бастакынан икки үрдүк үөрэҕи ылбыт буолуон сөп. Кини [[1904]]-—[[1905]] сылларга Россия Японияны утары сэриитигэр "«Рюрик"» крейсер хамаандатыгар аҕабыытынан сылдьыбыт. Бу крейсеры дьоппуоннары кытта кыргыһыыга салаллыбат буолбутун кэннэ хамаандата бэйэтэ тимирдибит.
Ол туһунан бэйэтин ахтыытыгар маннык суруйбутун "«Рюрик"» эппиһиэрэ К. П. Иванов- — 13 сиэннэрэ бэчээккэ таһаарбыттар: Хайдах курдук аат хартыыната хараабылга буолбутун туһунан элбэх туоһулар бааллар. Манна дьоруой бэйэтэ - — флот аҕабыыта, саха, иеромонах Алексей Оконешников бэйэтин суруйуутун биэрэбит: «Бойобуой араспысаанньаннан мин миэстэм лазарекка этэ. Ол гынан баран онно сотору кэминэн наһаа элбэх араанньа буолбут дьон мунньуллан бэрэбээскэ оҥорор кыах суох буолбута. Дьон бэйэлэрин харыстаммакка сэриилэспиттэрэ. Арай көрбүтүм атаҕын быһа тартарбыт матрос хаанын тохтото сатыыр.
–— Аҕаа, – — диэбитэ кини, – — атыттарга бар, мин бэрэбээскэтэ да суох хаалыам.
Сотору кэминэн ол мотуруос туохха эрэ тайахтанан туран 75-миллиметровой орудияннан ытан баран бэйэтэ охсуллубут от курдук сууллан түспүтүн көрбүтүм.
–— Хамандыыр араанньа буолла ...…
Мин мостикка ыстанным уонна хаан билик буолбут 1 раангалаах капитан Трусову буллум. Старшай эппиһиэр лейт. Хлодковскай икки атаҕа быстыбыт этэ. Кинини илдьэ бараары гыммыттарын аккаастаммыта уонна мөлтөөбүт куолаһынан гимн ыллаан барбыта. Бу эппиһиэр 1886 с. гардемаринныы сылдьан өрөбөлүссүйүөннэй үлэтин иһин боростуой мотуруоһунан Каспийскай флотилияҕа ыытыллыбыт, уонна онно эҥкилэ суох сулууспалаан эппиһиэр буолбут киһи этэ.
Хамаандалааһыны лейт. Зенилов туппута. Мостикка баар сигнальщиктар уонна рулевойдар бары өлбүттэр. Палубалар бары өлүктэринэн уонна быһыта тыытыллыбыт киһи этинэн бүрүллүбүттэр. Барыта хаан билик. Батарейнай палубаҕа уот турбут. Ону араанньа буолбут дьон умуллара сатыыллар. Сорохтор турар кыахтара суох буолан тобуктаан туран уонна сытан эрэ шланганнан уу ыстараллар. Лейт. Зенилов төбөтүгэр бааһырар. Хамаанданы бэйэтэ араанньа буолбут контузияламмыт лейт. Иванов-13 тутар. Өлөн эрэр лейт. Хлодовскай "ура"„ура“ хаһыытыр, онтун хамаанда бары өйүүр.
–— Дьону сүргэлэрин көтөх, батюшка, - — диир кини. Уонна эмиэ ыллыыр "Боже„Боже, царя храни"храни“.
Боевой рубка сарайыгар кыра снаряд эстэр. Араанньа буолбут хамандыыр өлөр. Лейт. Зенилов үһүстээн араанньа буолар. Лейт. Иванов-13 крейсеры өстөөххө түбэспэтин диэн тимирдэргэ бирикээстиир. Хараабыл кэннигэр бүтэһик пушка ытара иһиллэр. "Рюрик"„Рюрик“ түргэнник тимирэр. Араанньа буолбуттары исповедуйдуохха наада. Онно манна бары сыталлар. Элбэх өлүк, сэймэктэммит эт-хаан, илии-атах ыккардыгар уопсай исповедь оҥоробун. Киһи уйулҕатын хамсатар Как потрясающа была эта общая исповедь перед самой смертью многих. Сорохтор кириэс охсуналлар, сорохтор илиилэрин ууналлар, атыттар уулаах харахтыран көрөллөр. Ынырык хартыына этэ. Лейтенант Иванов-13 миэхэ спасательнай куруук уунар уонна түргэнник хараабылтан ыстанарга сүбэлиир.
–— Хайдах ууга баар булбуппун өйдөөбөппүн, – — кэпсээнин саҕыыр аҕабыыт Алексей. "Рюрик"„Рюрик“ улам тимирдэр тимирэр, тумса үөһэ тахсар, инчэҕэй киилэ кылбачым гынар уонна дьикти үчүгэй, эһэбит диир, хараабылбыт суох буолар.
Ыарахан санаа кууспута, мин оҕо курдук ытаан барбытым. Ол гынан баран кыатанан баран "ура"„ура“ хаһыытаабытым. Ол кэннэ хараабыл алдьаммыт маачталара уонна стенговай былаахтара сүтүөхтэригэр дылы, ууга уста сылдьар дьон уон төгүл хараабылларын "Рюригы"„Рюригы“ ытыгылаан "ураа"„ураа“ хаһыытаабыттара."»
Маны көрбүт Камимура адмирал туох баар хараабылларыгар тимирбит хараабыл хамаандатын быыһыырга дьаһал биэрэр. Үһүйээн быһыытынан хас биирдии быыһаммыт дьоруойдуун илии тутуһа-тутуһа эппит сурахтаах: "«Мин Рюрик курдук өстөөҕү кытта сэриилэһэн улахан чиэскэ тигистим"».
== Туһаныллыбыт литература ==
*" «Кыым"» хаһыат, 15.04.2007. "«Саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэрэ"», Иннокентий Неустроев
* [http://karlovtchanin.com/index.php?module=pages&act=print_page&pid=78&SSID=670d390238e1d90efd27d786d94c82d7 Западно-Европейский Вестник]
{{Bio-stub}}
[[CategoryКатегория:Дьоннор алпабыытынан]]
| 