Лөгөй Тойон

Номохтор Майа±аттаны Лігій тойон иитиэх уола диэн ааттыылларын бэлиэтиэххэ син. Тыгын кэмин туhунан саха кэлинни номохторугар, Лігій тойон курдук улахан историческай герой суо±ун дьиктиргиэххэ сіп. Лігій Сынаах Абыйыкаан тіріппµт уола буолуон сіп эбит. Ол курдук, сорох докумуоннарга, «Логуя Сигакова» (Материалы по истории Якутии XVII века, ч.1. 1970, стр.13) диэн, Парфен Ходырев дьаhаах хомуйбут кинигэтигэр «князца Логуя Амуканова сына» диэн аатынан киллэриллибит. Хоролору кыргыыларын кэмигэр, СыІаах Абыйыкаан биитэр Тарбыах Баай со±отох ордубут уолугар Лігій тойон сылдьарын билиэххэ сіп. Ол курдук Лігій о±о сылдьан хоролору Тыгын уолаттара кыргар кэмнэригэр, улахан чааскы анныгар саспыта кэпсэнэр. Дьиктитэ баар, Бэрт Хараны били со±отох ордубут хоро уола тоhуйан, о±унан ытан ілірбµтэ диэн буолар. Ол аата, Лігій тойон бэйэтин-бэйэтэ ілірбµт буолан тахсар! Ол аата норуот ійдібµлµнэн, Тыгын бастыІ боотурун Бэрт Хараны урукку хоролору кыргыбыттарын иэстэhэн, Лігій тойон ілірбµт, Тыгын уолаттарын утары барбыт буолан тахсар. Лігій Тойон эдэр сылдьан Тыгынна хара (буойун) быhыытынан сылдьыбыта биллэр. Онно харанан сылдьан, тойонун этиитин толорон, тонус бі±ілірµн кытта ыhыахха эр былдьаhыыга да, кыргыска да элбэхтэ илин-кэлин тµhµспут буолуон сіп. Онтон арахсан, дойдутугар тахсан бэйэтэ туспа улуус баhылыга, тойон буолбут. Боро±он улууhа Тыгынна саамай кµµстээх утарсыы онорбута, онно ірі турбут норуот сирдьитинэн Лігій тойон буолбут буолуон эрэ сіп курдук. Докумуонна кістірµнэн, Лігій тойон олус хорсун, ким да буоллун, наар тіріібµт норуотун эрэ кімµскээн тахсыбыт киhи эбит! Ол курдук 1442 сыллаах ірі туруу кэмигэр, со±отогун ірі турбут боотурдарга тиийэн, у±арыта-уоскута сатаабыт. Бірі бітµннэр уонна Тыгын уолаттара обургулар, биhи диэки буолбатаххына, атынан тэбистэрэн кэбиhиэхпит дии дии, тула суурдэ сылдьыбыттарыгар да, улаханнык уолуйбатах. Чаллаайы ба±а курдук тэпсэн аатын ылаары атынан сµµрдэн кэлбитин, аІаар илиитинэн аттыын ба±астыын илгэн кэбиспитэ диэни кытта тэІнии тутуохха сіп.