Саум

Сыам (араб. صوم‎‎) — мусуулманскай постар. Хайа баҕарар күн бырааһынньыктааҕы (Орозо-байрам, Хурбан-байрам уонна ташрика күннэрэ) ураты күн буолуон сөп.Ыслаам халандаарынан Рамазаан ыйга мусулманнар 29 күннээх эбэтэр 30 хонуктаах постарын тутуһуохтаахтар.

Этимология уларыт

"Ас-саум" саҥа арабы кытта тылбаастанар «туттунуу».

Атын тыллар уларыт

Киин уонна Соҕуруу Азия, Турция, Иран, Афганистан, Индия, Бангладеш, Пакистан тыллара /rosa/rosa/roja/rusa/suusia) перс тылыттан кэлэллэр. Малай общината Малайзияҕа, Бруней уонна Сингапураҕа көмөлөһүөҕэ, ону санскрит упваскатыттан туох буола турарын ааттыыр. Puasa тылын Индонезияҕа, Соҕуруу Таиландка уонна соҕуруу Филиппиҥҥа туһаналлар.

Кораҥҥа уларыт

Постар практикалара 183 Аяҕа 2 сураҕа (аль-Бакара). Аяҕа мусулман постартан туттунарга көҥүллэнэр быһыы майгы ойууланар, онон наадыйар дьону аһатыы сиэтии курдук алтернативнай быһаарыылары киллэрэр. Ону таһынан 196 аяҕа айанньыт эбэтэр ыарыһах дьоҥҥо хайаан да постаныахтааҕын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Оттон 95 суорда (Аль-Маида) 5 суорда ыйылларынан, ыксаабыт дьон быыһыгар сүөһү өлөрөн, сорох харамайын боруостааһыҥҥа туһаныан сөп.

Оо, итэҕэйбит дьон! Эһиги иннигитигэр ыйыллыбытын курдук постар ыйыллыбыттара — баҕар, эһиги куттаныаххыт. Ахсааммыт аҕыйах хонук хаалла. Оттон эһигиттэн ким эмэ ыалдьар, айаҥҥа туруннаҕына, бачча күн солото суох кэллин. Оттон үлэни кыайбат дьону бэдэрээтчиттэри толуйуу наада. Оттон ким бэйэтин баҕатынан үтүөнү оҥорор буоллаҕына, киниэхэ үтүөнү оҥорор ордук. Ол эрээри эһиги билэргит эрэ буоллар, постанаргыт ордук буолуо! Ый аайы Рамадан-Коран сөптөөх салалта, сөптөөх дакаастабыллар, араастык дакаастааһыннар ыытылыннылар. Бу ый тохтубут киһигититтэн постаныахтаах. Оттон ким ыалдьар, айаҥҥа туруннаҕына, бачча күн атын кэмҥэ постаныа. Аллах желает вам облегчения и не желает вам затруднения. Барыгытын төһө кыалларынан бу ый бүтүөр диэри ситэрэн- хоторон, Аллайыаха эбитин, көнө суолга үөрэттэрбитин иһин, улуутутуоххутун баҕарар. Баҕар дьахталларгытын кытта ыкса түүн постарга киирэргитигэр улаханнык махтаныаххыт. Эһиги кэргэҥҥит - эһиэхэ таҥаскыт, оттон эһиги кинилэргэ таҥаскыт. Аллох таоло билан сизларни (Аллоҳ таоло пайтида ва Рамаданда вақтда бўладиган жинларида сўнгги йўқ!) Аллох таоло сизлар билан бирга кириш ва Аллох Таъоло сизга киринг. Аһыаххыт уонна пиибэ иһиҥ: хара Саһарҕаттан саһарҕаны араарыаххыт суоҕа, хара дьайдаахтан түүҥҥэ диэри постаныҥ… — 2:183 -187 (Кулиев)

Быһаарыы уларыт

Мусулмондор ичида суонгра (фадр, сарсыардааҥы үҥүү түгэнэ) күн киириэр диэри (магриб, наступления вечерний үҥүү түгэнэ). Уулуссаҕа сылдьан, хара нуоҕуттан ырдьыгыныахха сөп диэн дьиксинэллэр. Постар бэйэлэрин баҕаларын (ас- үөл, аһылык уонна интимнэй чугас) уонна Таҥараҕа аныыр средство быһыытынан көрөллөр.

Усулуобуйа уларыт

Санаа (нээт) уларыт

Санаа (нээт) туруоруллар быһаарыыны көрдөрөр. Санааҕа ылларар, ханнык баҕарар өйдөбүнньүк тылга киирсэр. Постар ылыллалларын туһугар, хайаан да санаа баар.

Бобуулаах дьайыылар уларыт

Быһылаан кэмигэр: сексуальнай характердаах ханнык баҕарар дьайыыларга табах, эмп иһигэр ылыныы, сексуальнай дьайыыны астарыы бобуллар. Ислам уратыта ас састааба буолбакка, ылыныы кэмэ хааччахтанар диэн буолар.

Эбии дьайыылар уларыт

Бу ый устата мусулмонлар эмиэ бэриниилээхтэрин, бэриниилээхтэрин уонна атаҕастабылы этэллэр. Үгэс курдук, хас түүн аайы, чааһынай эбэтэр коллектив буолар, онно эрэ көрүллүбүт эбии биһиэхэ тавиих диэн ааттанар.

Посто время рамадан вписано, чтобы укрепить мусульман в самодислине и чочное исполнении Божественных наказов. Поһу кэһии кэмигэр итэҕэйэр киһи кэлин поһу тутуһуохтаах. Оттон постары тутуспат киһи иһэрин көрдөҕүнэ, санатыахтаах.

Ислам итинник эт- хаан, аһы- үөлү, аҥаардас умсугуйууну, киһи этин- сиинин, баҕатын- иҥэтин туһугар күүстээх фактордарынан буоларын билинэр. Онон мусульмантан сылга биир ый устата бэйэ айылҕатын духовнай элеменнэрин сайыннарар туһугар бу наадыйыыны тулуйар наадаттан тутуллар. Боруобалааһын, утаттарыы, аҥаардас туттуу — ол барыта баҕа өттүнэн көһөрүллүү — бу барыта киһи бэйэтин баҕатынан эт- хаан, кыыл- сүөл наадыйыытын государствоттан босхолооһун, бу кэмҥэ өй санаа, сыал сорук туруорунарыгар көмөлөһөр. Онон Рамазаан - бу ый, во время мусульманин, было время меньше нужественностью, благодарностью имеет содержать себя и духовное развитие.

Пост кэһиитэ уларыт

Быртах санаалаах, ол иһин постары тутуһуу («хайд»), хаан тохтуутун («нифас»), рвота уонна хааны кэһии элбэх. Эми ылыныы, пенициллин эбэтэр инсулин курдук былааннаммыт эмтэниини таһынан) уонна хааны сууйуу аһыыр аһылык курдук көрүллэллэр.

Баҕалаах постар уларыт

Мусулманнарга баҕалаах посттар:

ыслаам халандаарынан бастакы ый;
хас биирдии бэнидиэнньик уонна чэппиэр (ый халандаарынан);
уон үс, ый аайы уон бэһис, уон биирис (ый туолуута);
ый бастакы уон күнэ;
ый алта күнэ Шаабаал.

Литература уларыт

Гогиберидзе Г. М. ислам толковой тылдьыта. — Ростов н/Д: Фенкс, 2009. — 266 с. — (тылдьыт). — 3000 экз.-ISBN 978-5-222-15934-7.