Хонуу боруута

(нууч. Хвощ полевой) (лат. Equisetum arvense)

Ойуулаан көрдөрүү

Элбэх сыллаах оттоох үүнээйи, үрдүгүнэн 50 см дылы буолар. Силиһэ салаалардаах, буорга дириҥник киирэр, бытархай силис умнаһынан уонна мээчик курдук аһынан бүрүллэр. Спораны илдьэ сылдьар умнастар эрдэ саас баар буолаллар. Кинилэр үрдүлэригэр спораны илдьэ сылдьар куоластар уонна уларыйбыт көрүҥнээх сэбирдэхтэр кытта сайдан бараллар, аллара өттүгэр спорангийдаах споралар баар буолаллар. Споралар ыһыллыбыттарын кэннэ умнастар түргэнник өлөллөр. Ол силистэртэн сотору сайыҥҥы, көнөтүк турар, от күөх куолаһа суох, синньигэс, сэбирдэҕэ суох, элбэх лабаалаах салаалар үүнэллэр. Үүнээйи элбэх кремниевай кислоталаах буолан хатыылаах курдук буолар. Боруу споранан ууһуур.

Хонуу боруута Россия сиригэр барытыгар тарҕаммыт, ол эрээри уһук хоту уонна кумах куйаарга суох. Ходуһаҕа, өрүс уонна суол кытыытыгар, аппа эниэтигэр, ханааба аттыгар, кумах уонна туой карьердарга үүнэр.

Аска туттуу

Спораны илдьэ сылдьар куоластар уонна эдэр сүмэлээх умнастар аска туһаналлар. Кинилэртэн миин, запеканка, бэрэски начыыҥкатын оҥороллор. Хаһааска бэлэмнииргэ борууну туустууллар.

Эмтээх уратыта

Боруу сүһүрүү утары, дезинфикционнай, мочегоннай, хааны тохтотор, кардиотоническай, бүтүн организмы бөҕөргөтэр, бааһы оһорор уонна хабархай дьайыылаах. Боруу уу-туус балансы бэрээдэктииргэ, холестерины, токсичнай веществолары , шлактары таһаарарга көмөлөһөр.

Үүнээйини гипертоническай ыарыыны, атеросклероз, подаграны уонна куһаҕаннык оһор баастары эмтииргэ сборга киллэрэллэр. Боруу народнай уонна научнай медицинаҕа мочегоннай уонна сүһүрүү утары бүөр уонна хабах ыарыытыргар, араас этиологиялаах иһиилэргэ уонна эссудативнай плевритка эмп курдук ордук биллэр.

Боруу ото ревматизмҥа, үөс уонна бүөр тааһыгар, куртахха уонна оһоҕоско саҥа үөскээһиннэргэ, харах ыарыыларыга, үчүгэйдик хааны тохтотор араас иһинээҥҥи уонна таһынааҥҥы хаан барыытыгар эмп курдук туттуллар.

Үүнээйиттэн препараттар хроническай бааһырыыга, уонна свищтарга, баастарга, белляр спринцеваниялыырга, атах ваннатыгар уонна себореянан ыалдьа сылдьарга төбө сууйуутугар таһынааҕы эмп курдук аныыллар. Боруу мочегоннай чэй састаабыгар киирэр.

Туттуллубут литература:

1. Домашняя аптечка из якутских трав / [сост. Р. Е. Винокурова]. – 2-е изд. – Якутск: Якут. край,2008. – 36 с.: ил.

2. Пастушенков Л. В., Пастушенков А. Л., Пастушенков В. Л. Лекарственные растения: Использование в народной медицине и быту. – Л.: Лениздат, 1990. – 384 с., ил.

3. Лотова Л. И. Ботаника. Морфология и анатомия высших растений: учебник для студентов вузов, обучающихся по биологическим специальностям/ Л. И. Лотова. - 4-е изд., доп. - Москва : URSS, 2010.