Огурдар
Оҕустары кытта бутуйума.
Уйгуурдары кытта бутуйума.''Угордары кытта бутуйума.
Огурдар (огур бииһин ууһун омуктара) — Киин Азияҕа олоро сылдьыбыт, ол гынан баран олох эрдэ Европаҕа көһөн барбыт былыргы түүрдэр иннинээҕи (пратюрских) биис уустарын сорохторо.
Устуоруйалара уларыт
Үөрэхтээхтэр сабаҕалыылларынан, огурдар былыргы түүрдэр иннинээҕи бии уустарыттан эрдэ арахсыбыт буолуохатарын сөп. Огурдар оччолорго түүрдэр биир саамай улахан бөлөхтөрүттэн -- оҕустартан биһиги эрэбыт иннинэ бастакы тыһыынча сыллар ортолоругар арахсыбыттар диэн түөрүйэ баар
Огурдар былыргы түүрдэр иннинээҕи биис уустартан арахсан барыахтарыттан, пратүүрдэр тыллара арахсан барбыт, ол курдук, түүр тыллара уонна огур (булгар) тылларын бөлөҕө диэн үөскээбит.
Огурдар былыргы түүрдэр иннилэринэ аан бастакынан арҕаа диэки улахан көһүүлэри (миграциялары) саҕалаабыттар.
Ол курдук, огурдар V үйэ бастакы аҥаарыгар гуннар салалталарынан Европаны барытын кэриэтэ баһылаабыттара уонна хас эмэ элбэх омуктаах державаны олохтообуттара. Держава ыһыллыбытын да кэннэ огурдары Европаҕа өр кэм устата "гуннар" диэн ааттыыллара.
VI үйэҕэ Европаҕа авардар (обрдар) үөскээбиттэр уонна Авар хаҕанаатын тэрийбиттэр. .
VII үйэҕэ ордук булҕардар киэҥник тэнийбиттэр. Ол гынан баран, кинилэри өтөр арҕаа диэри хазардар үтэйбиттэр. Кинилэр кэлин Хазар хаҕанатын тэрийбиттэр.
Кэлин тиһэҕэр көһө сылдьыбыт пратүүр-огурдар сыыһа баайа атын омуктары кытта суураллан симэлийэн хаалбыттар уонна Европаҕа олохсуйбуттар (Подунавьеҕа, Подоньеҕа, Причерноморьеҕа, Поволжьеҕа).
Классификацията уларыт
Огурдарга маннык историческай биис уустары уонна норуоттары киллэриэххэ сөп:
Огурдар уоннаи Угралар уларыт
Сорох үөрэхтээхтэр түүрдэргэ сыһыана суоха Угралар ааттарын мадьярдар нөҥүө Оргудартан ылбыттар диэн сабаҕалыыллар.