Торотоев Гаврил Григорьевич

Торотоев Гаврил Григорьевич 1972 сыллаахха сэтинньи 14-с күнүгэр Саха АССР Бүлүү оройуонун Дьөккөн нэһилиэгэр төрөөбүтэ.

Тыл үөрэҕин хандьыдаата, дассыан, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи бэдэрээлинэй үнүбэрситиэт ХИФУ Арассыыйа Бэдэрээссийэтин Хотугулуу-илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын үнүстүүтүн (АБ ХИНТКҮ) дириэктэрэ.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕин туйгуна, С.Ө. Ноҕуруодап аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ хаһаайына, СӨ Билим Акадьыамыйатын судаарыстыбаннай истипэндьийээтэ, Михаил Ильич уонна Мария Гаврильевна Егоровтар анал истипиэндьийэлэрин хаһаайына, “Билим эйгэтигэр үтүөтүн-өҥөтүн иһин”, "Бүлүү улууһун Дьөккөн нэһилиэгин сайдыытыгар үтүөтүн-өҥөтүн иһин", “Бүлүүтээҕи учуутал кыһатын бастыҥ выпускнига” түөскэ анньыллар бэлиэлэр хаһаайыннара, Хотугулуу-Илиҥҥи бэдэрээлинэй үнүбэрситиэт иһинэн ыытыллыбыт “Бастыҥ манагыраапыйа”, “Бастыҥ кураатар”, “Бастыҥ дьарык” куоҥкурустар кыайыылаахтара.

Олоҕун олуктара

• 1979-1987 сс. - С.Ф. Гоголев аатынан Дьөккөн 8 кылаастаах оскуолатын үөрэнээччитэ.
• 1987-1989 сс. - С.Ф. Гоголев аатынан Хампа орто оскуолатын үөрэнээччитэ.
• 1989-1990 сс. - "Орто Бүлүү" сопхуос Дьөккөннөөҕү салаатын оробуочайа.
• 1990-1993 сс. - Сэбиэскэй аармыйа саллаата, үрдүкү кылаастаах радист.
• 1993-1996 сс. - Н.Г. Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи учуутал кыһатын саха салаатын устудьуона.
• 1996-1999 сс. - СГУ саха тылын уонна култууратын бакылтыатын (СТКБ) устудьуона.
• 1999-2001 сс. - СГУ балыс уһуйааччыта (ассистент).
• 2000-2003 сс. - СГУ саха тылын уонна култууратын бакылтыатын устудьуоннарын уонна эдэр учуонайдарын чинчийэр үлэлэрин сүрүннүүр сүбэ бэрэссэдээтэлэ.
• 2001-2006 сс. - СГУ аҕа уһуйааччыта.
• 2002-2005 сс. - СГУ аспыраана.
• 2006 с. "Функционально-стилистическая дифференциация определений в современном якутском языке" диэн тиэмэҕэ тыл үөрэҕин хандьыдаата буолар диссэртээссийэтин көмүскүүр.
• 2006 сылтан - дассыан.
• 2008-2010 сс. - СГУ СТКБ Үөрэх-мэтиэдьикэ хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ, СГУ Үөрэх-мэтиэдьикэ сэбиэтин чилиэнэ.
• 2010-2015 сс. - АБ ХИНТКҮ дириэктэрин билим үлэтигэр солбуйааччыта, ХИФУ билим-тиэхиньикэ сэбиэтин чилиэнэ.
• 2015 сылтан - ХИФУ АБ ХИНТКҮ дириэктэрэ, Үнүстүүт Учуонай Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, ХИФУ Учуонай Сэбиэтин чилиэнэ.

Үлэлэрэ

170-тан тахса бэчээттэммит үлэлээх. 49 кинигэ, ол иһигэр 8 манагыраапыйа, 13 үөрэх босуобуйатын, нууччалыыттан сахалыы тылбаастаммыт 14 үөрэх кинигэтин, киэҥ эйгэҕэ анаммыт 7 кинигэ, 6 тылбаас кинигэтин, 1 тылдьыт ааптара уонна хос ааптара. 20-тэн тахса ырыалаах. Дьөккөн нэһилиэгин уонна Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Н.Ө. Хондокуоп аатынан Дьөккөн орто оскуолатын Өрөгөй ырыаларын тылын суруйбута.

Торотоев Г.Г. салалтатынан «Саха тыла. 6 кылаас» (2009) уонна «Саха тыла. 7 кылаас» (2009) нуучча оскуолаларыгар үөрэнэр кинигэлэр тахсыбыттара. Саха оскуолатыгар аналлаах «Саха тыла: 6 кылаас» (2016) учуобунньук хос ааптара. “Маадай-Кара” алтаай омук эпоһын, СӨ Төрүт Сокуонун сахалыы тылбаастаабыт дьонтон биирдэстэрэ. «Саха тылын тылы уларытар сыһыарыыларын болдьох бэлиэлэрэ» («Индексированные словоизменительные аффиксы языка саха» түмүлүк (база данных) ааптара.

Сүрүн үлэлэрэ:

• Алгыс аргыстаах, эҕэрдэ эҥэрдээх. - Дьокуускай: СГУ изд-та, 2005. – 62 с.
• Эҕэрдэ эгэлгэтэ, этигэнэ, эриэккэһэ. - Дьокуускай: Бичик, 2006. - 84 с.
• Өбүгэм үһүйээнэ сүрэхпэр сөҥнүн. - Дьокуускай, 2008. – 106 с.
• Айхалым ананнын эһиэхэ (Эҕэрдэ, оонньуу, бэргэн этии). – Дьокуускай: Бичик, 2009. – 112 с.
• Ийэ тылбыт эрчимэ эстибэтин: айымньыны уонна истиили ырытыы. - Дьокуускай: Саха государственнай университета, 2009. - 160 с.
• Функционально-стилистическая дифференциация определений в современном якутском языке. - Якутск: ИПК СВФУ, 2011. - 152 с.
• Сайдыы-үүнүү аартыга, билии-көрүү түөлбэтэ. - Дьокуускай: Бичик, 2013. - 100 с.
• Чинчийэр үлэ кистэлэҥэ. - Дьокуускай: Хотугулуу-Илиҥҥи бэдэрээлинэй үнүбэрситиэт кинигэ кыһата, 2014. - 84 с.

Тирэх матырыйаал

1. Проблемы формирования культурного пространства Якутии на рубеже третьего тысячелетия: Сборник научных статей, приуроченный к 10-летию факультета якутской филологии и культуры ЯГУ. - Якутск: Сахаполиграфиздат, 2003. – С. 328.
2. Ийэ тыл кэрэһиттэрэ / Хомуйан оҥордулар: У.Ф. Кондакова, В.Р. Шишигина. – Дьокуускай: СГУ изд-та, 2010. – С. 48-49.
3. Самныбат саргылаах сахабыт салаата: (ахтыылар: үрдүк үөрэх кыһатыгар саха салаата арыллыбыта 75 сылыгар ананар) / [хомуйан оҥордулар: Г.Г. Филиппов, В.Б. Окорокова, Е.М. Поликарпова]. – Дьокуускай: Бичик, 2014. – С. 66-67.
4. Наша гордость: Энциклопедия выпускников якутского отделения. - Якутск: Көмүөл, 2017. - С. 17.
5. Вилюйская земля: уважая прошлое, творить будущее / авт.-сост: Яковлев А.А., Кононова Л.Я.: (ред.совет: С.Н. Винокуров, К.В. Гаврильева, П.П. Петров, П.И. Корякин, А.А. Павлов, Н.С. Миронов, С.В. Иванов, В.Ф. Тихонова, Н.Н. Иванова). - Вилюйск, 2019. – С. 62, С. 279.