Эдвин Хаббл

Эдвин Хаббл (ааҥл. Edwin Hubble) — Америка биир бастыҥ учуонайа, биир сүрүн Аан Дойдуга куйаары үөрэтээччи этэ, Аан Дойдуга куйаары үөрэтэр үөрэххэ биир сүрүн базаны киллэрээччи.

Эдвин Пауэлл Хаббл
Төрөөбүтэ	Сэтинньи 20 1889(1889-11-20) Маршфилд, Миссури, АХШ
Өлбүтэ	Балаҕан ыйын 28 1953 (сааhыгар 63) Сан Марино, Калифорния, АХШ
Residence	Массачусетс, АХШ
Омуга	Американец
Үөрэҕэ	Оксфорд, Чикаго университета
Идэтэ	Компьютер учуонайа
Employer	Чикаго университета Уилсон Хайа Обсерватоията
Тугунан биллэр	Big Bang Hubble's law Redshift Hubble sequence
Title	Профессор

Олус ыраах галактикалаах (уҥа) оптическай спектрга тэҥнээтэххэ, күн оптическай спектрыгар (хаҥас) тэҥнээтэххэ. Стрелкалар кыһыл халбырытыыны ыйаллар. Долгун уһуна кыһыл уонна тас өттүгэр частотата аччыыр) хайысханан улаатар.

Үлэтэ

1925 сыллаахха биһиги бэйэбит, Млечнай путь тас өттүгэр галактикалар баалларын көрдөрбүтэ. Ону таһынан кини классификация ньыматын оҥорбута.

Онтон галактикалар бэйэ-бэйэлэриттэн тэйэллэрин дакаастаабыта. Допплер эффегы тутта Сиргэ көстөр (кыһыл халбырытыы) сир анныттан пропорциональнайдык үрдээн иһэрин бэлиэтээбитэ. Эбии төлөбүрдэр эффектэрэ-эбийиэк эбэтэр дорҕооно чугаһаатаҕына (үрдүк өҥнөөх, ордук үрдүк өҥнөөх) эбэтэр ырааһырар (Аллараа уонна хараҥа). Сырдык спектаклыгар кыһыл халбарыйыы көстөр

1929 сыллахха "Хаббл сокуона" диэн буоларын олохтообута. Сокуон этэринэн, ханнык баҕарар икки галактикалар икки ардыларынан ыраах буоллахтарына, бэйэ-бэйтиннэн тэйэллэрэ түргэтиир. Бельгия аҕабыыта уонна астронома Жорж Леметр бу идеяны урут кыра сурунаалга бэчээттэппитэ, ол да буоллар, күн бүгүнүгэр диэри Хаббл аатын сүгэр.

Бүгүн "биллэр тэтиминэн" галактикаланар сирдэри кэҥэтии быһыытынан өйдөнөр. Куйаар нөҥүө уһунар сырдык Хаббл курдук "кыһыл халбайырыы" турар.

Бу үлэ аан дойду кэҥээн иһэрин туруорсабыт. Сорохтор Хаббл эбии төлөбүр оҥоһулларын көрөөтүлэр, ол эрээри бу урут туһалаабыт Весто Слейфер, кини үлэлэлэрин туттубут

"Хаббл" космическай телескоп Хаббл аатынан ааттаммыта.