Хабарҕаһыт, сылгы ыарыыта: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Хабарҕаһыт ыарыыны стрептококк диэн микроб кө-бүтэр, ити микроб тас эйгэҕэ тулуйумтуо: хаппыт ири-ҥэҕэ 6 ый, окко, соломоҕо 18—22 хонукка, ууга 6—35, мууска 60—80 хонукка тыыннаах сылдьар.

Хабарҕаһыт ыарыынан үксүн ыччат сылгы — убаһа-лары ийэлэриттэн араарар кэмҥэ ыалдьааччылар. Ыарыыны көбүтээччи муҥутаан олохсуйар эйгэтинэн ыарыылаах сылгы бэйэтэ буолар. Ыарыылаах сылгы сөтөллөрүгэр, тыбыырарыгар былчархайдарын ириҥэ-лээх искэ.ннэриттэн, ону тэҥэ таныыларыттан микробу таһааран ыһаллар. Сылгы ити ыарыыга айаҕынан эбэ-тэр салгын хоту сутуллар.

Ыарыы кистэлэҥ кэмэ 3—4 күнтэн 15 хонукка диэри тиийэр. Ыарыы сытыытык, сороҕор сытыыны аннынан уонна аалларан, уһаан барар. Хабарҕаһыт ыарыы дьиҥ-нээх бэйэтин дьаалатынан барыытыгар сылгы темпера-турата 41° диэри үрдүүр, аанньа аһаабат, хараҕын өҥүр-гэстэрэ кытарар. Муннун иһинээҕи салыҥнаах бүрүөтэ сүһүрэн барар итиэннэ ириҥэлээх сыыҥ-сыраан сынньы-лыйар.

Сылгы сыҥааҕын аннынааҕы былчархайдара, улаа-таллар, кытааталлар, итийэллэр, онон сылгы ыарыыла-нар. Онтон кэлин итилэр оннуларыгар түргэнник улаа-тан иһэр искэн үескүүр, онтуката тиһэҕэр тиийэн тэстэр. Сиппит (астыйбыт) искэн тэһиннэҕинэ сылгы үтүөрбү-түнэн барар. Ыарыы уустугуран бардаҕына сылгы ис органнара, сүһүөхтэрэ, мэйиитэ сүһүрэн бараллар.

Ыалдьан өлбүт сылгыны эттээн-аһан көрүүгэ ыарыы буулаабыт былчархайдарыгар ириҥэлээх көрдүгэннэри көрүллэр. Мурун ис өртүн салыҥнаах бүрүөтз уонна ты-ҥа сүһүрбүттэрэ көстөллөр.

Хабарҕаһыт ыарыы клиническэй көстүүтүнэн, эпи-зоотологическай чахчыларынан (үксүгэр ыччат сылгы ыалдьарынан) уонна лаборатория аналиһьшан сылык-таан диагноз туруоруллар.

Ыарыы диагноһын билээри лабораторияҕа тэстэ илик искэн иһинээҕитин ылан ыытыллар.

 

Ыарыы уустугурдаҕына тымырга 150—200 мл 33%-наах испиир, 50—100 мл 30%-наах глюкоза, 2—3 г норсуль-фазол, 25 мл люголь уонна 100 мл 0,85% -наах хлористай натрий суурадаһыннарын холботолоон бэриллэр.

Ыалдьыбыт уонна ыалдьыбыкка уорбаланар сылгы-лары араарыллар итиэннэ эмтэниллэр. Сылгы аһылыгын уонна көрүүтүн-харайыытын тупсарыллар. Сылгы турар тутууларын сарайдарын, хаһааларын ыраастаныллар уонна хлорнай испизскэнзн (4% активнай хлордаах),. 5%-наах креолин эмульсиятынан, 5%-наах аһыы натрий итии суурадаһыннарынан дезинфекцияланар.

Ыарыыны сэрэтэр сыалтан сылгылары аһатыы, кө-рүү-харайыы усулуобуйатын тупсарыллар. Ордук ки-чэйэн саҥа төрөөбүт убаһаларга ийэлэриттэн араарыл-лыбыттарын уонна ол кэннинээҕи кэрдиис кэмнэргэ кы-һамньыны ууруллар. Маннык бириэмэҕэ сылгыны күөх, намчы отунан, араскыламмыт бурдук туораҕынан, ми-неральнай веществоларынан эбии аһатыллыахтаах.