Бикипиэдьийэ

Сомоҕо домох: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории
← Иннинээҕи уларытыыгаКэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
'''Сомоҕо домох''' (фразеологизм) — өйдөбүлү уус-ураннык хоһуйар икки эбэтэр хас да [[Тыл (саҥа сорҕото)|тыл]] холбуу суолталаммыт ситимэ.
 
Холобур: куот — атахха биллэр, саҥарбат — ууну омурпут, мэлдьэһэр — тумсун дулҕаҕа соттор, кырдьыар диэри — бытыгын быһа үктүөр диэри.
5 устуруока:
Сомоҕо домох биир ыйытыыга хоруйдуур, этиигэ биир [[этии чилиэнэ|чилиэн]] буолар. Тылын араардахха эбэтэр солбуйдахха, суолтата уларыйар эбэтэр сүтэр.
 
Сомоҕо домох өйдөбүл иккис аата буолар, онон [[синоним]] кэккэтигэр киирэр: ырбыт, дьүдьэйбит, аҥаара хаалбыт, уҥуохтаах тириитэ эрэ орпут. УобарастаанУустаан-ураннаан (уобарастаан) этэр уонна [[дорҕоон дьүөрэлэһиитэ|дорҕоон дьүөрэлэһиитин]] тутуһар буолан, ордук сытыы, киһиэхэ тиийимтиэ. Онон [[Кэпсэтии тыла-өһө|кэпсэтии тылыгар]], норуот айымньытыгар, уус-уран литератураҕа үгүстүк көстөр.
 
Саха тылыгар олус элбэх сомоҕо домох баар. Н. С. Григорьев «Саха тылын сомоҕо домоҕун тылдьыта» (1974 с.) кинигэтигэр 3000 кэриҥэ сомоҕо домох киирбитэ. Бу биһиги ийэ тылбыт биир этигэн ньымата, барҕа баайа буолар.
 
== Сомоҕо домохтор холобурдара: ==
 
Билэр күөлүм балыктара — куһаҕан өттүттэн билэр дьоннорум;
 
:
Дьахтар иигэ халыйан тиийэр сирэ — чугас сытар сир;
 
32 устуруока:
Сүрэҕим—быарын сымнат — үөрт, санаатын көтөх;
 
Аҕатын (эһэтин, уо.д.а.) туйаҕын хатарбыт — аҕатын курдук биир идэнэн (дьыаланан) дьарыктанар; удьуорун утумнаабыт.
 
Балык айах — саҥата суох киһи, сатан саҥарбат буолбут турукка (куттанан, ыксаан) киирбит киһи
Балык айах —
 
Суохтаан аҥаара хаалбыт — наһаа ырбыт, дьүдэйбит;
44 устуруока:
Тимири ыллатар, маһы хаамтарар — уус киһи;
 
Ыт атах — быhый киhи;
 
Үрүн дьиэ араҥаччыта, хара дьиэ хараҥаччыта — мааны оҕо, дьахтар;
 
Оһоҕоспут түгэҕэ, муннубут бүөтэ — дьиэ кэргэн кыра, хойут төрөөбүт оҕото;
 
Харыйаны таҥнары соспут курдук — бырытынбарытын төттөрүтүҥтөттөрү оҥорор, хадаар киһи;
 
Устар ууну сомоҕолуур — уустаан-ураннаан саҥарар киһи;
 
Көрдөр хараҕын дьүккэтэ, котүрдэркөтүрдэр тииһин миилэтэ — саамай харыстыыра, таптыыра;
 
Эр бэрдэ — үчүгэй уол;
60 устуруока:
Күөгэйэр күнэ — аатырбыт, сураҕырбыт;
 
Сыата бырдаҥалаабыт—бырдаҥалаабыт — эмискэ тиллибит;
 
Хаардаммыт чөҥөчөк — эр киһи атын дьахтартан оҕото;
 
Умса барахбырах, тиэрэ барахбырах — үүт-үкчуүкчү;
 
Бэлэһигэр силлээбит — уус киһи эдэр уолу дьарыкка уһуйбут;
 
Сыылла сылдьан сыар5асыарҕа быатын быhар — көрүҥүнэн үчүгэй, иhигэр дьиикэй киhи;
 
 
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Сомоҕо_домох»