Бикипиэдьийэ

Дьүөгэ Ааныстыырап: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории
← Иннинээҕи уларытыыгаКэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Cekli829 (ырытыы | суруйуу)
55 уларытыы
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
категорияларга сигэннэ
1 устуруока:
[[Ойуу:Седалищев.jpg|200px|thumb|right|Дьүөгэ Ааныстыырап]]
'''Никифор Кирикович Седалищев- — Дьүөгэ Ааныстыырап''' -(29.01.1913—1944) — саха суруйааччыта.
 
== Олоҕун олуктара ==
[[1913]] сыллаахха [[тохсунньу 29]] күнугэркүнүгэр [[Үөһээ Бүлүү улууһа|Үөһээ Бүлүү]] [[Кэнтик|Кэнтигэр]] төрөөбүтэ.
[[1931]] с. Бүлүүтээҕи педучлищаҕапедучилищеҕа үөрэнэ киирбит. Бу үөрэнэ сылдьар кэмигэр сир түҥэтиитигэр уонна нэһилиэгэр бастакы тыа хаһаайыстыбатын артыалын тэрийиитигэр кыттар. Доруобуйата молтөөнмөлтөөн үөрэҕин бүтэрбэт.▼
 
1934-19361934—1936 сс. [[Бүлүү (куорат)|Бүлүү]] уонна [[Үөһээ Бүлүү]] оскуолаларыгар саха тылын уонна литератууратнылитературатын үөрэтэр.▼
▲[[1931]] с. Бүлүүтээҕи педучлищаҕа үөрэнэ киирбит. Бу үөрэнэ сылдьар кэмигэр сир түҥэтиитигэр уонна нэһилиэгэр бастакы тыа хаһаайыстыбатын артыалын тэрийиитигэр кыттар. Доруобуйата молтөөн үөрэҕин бүтэрбэт.
1936 с. [[Нам улууһа|Нам]] оройуонун үөрэҕин кэмитиэтигэр пионердар отделлрынотделларын сэбиэдиссэйинэн ананар.▼
 
1938-19411938—1941 сс. -— "«Бэлэм буол"» өрөспүүбүлүкэ хаһыатын сэкэрэтээрэ, онтон эпиэттээхэппиэттээх эрэдээктэрэ. ▼
▲1934-1936 сс. [[Бүлүү (куорат)|Бүлүү]] уонна [[Үөһээ Бүлүү]] оскуолаларыгар саха тылын уонна литератууратны үөрэтэр.
==== Сэриигэ кыттыыта ====
 
Аҕа дойду Улуу сэриитэ саҕаламмытыгар 1941 с. атырдьах ыйыгар Н. К. Седалищев армияҕа барар. Радистар онтон эппиһиэрдэр комсостав куурустарын бүтэрэн баран младшай лейтенаантлейтенант сыбаанньалаах взвод хамандыыра буолбут. Калинин уонна Ленинград анныгар кыргыһыыларга кыттыбыт. Үстэ бааһырбыт. 1944 с. олунньутугар сураҕа суох сүппүт.▼
▲1936 с. [[Нам улууһа|Нам]] оройуонун үөрэҕин кэмитиэтигэр пионердар отделлрын сэбиэдиссэйинэн ананар.
 
▲1938-1941 сс. - "Бэлэм буол" өрөспүүбүлүкэ хаһыатын сэкэрэтээрэ, онтон эпиэттээх эрэдээктэрэ.
 
▲Аҕа дойду сэриитэ саҕаламмытыгар 1941 с. атырдьах ыйыгар Н.К. Седалищев армияҕа барар. Радистар онтон эппиһиэрдэр комсостав куурустарын бүтэрэн баран младшай лейтенаант сыбаанньалаах взвод хамандыыра буолбут. Калинин уонна Ленинград анныгар кыргыһыыларга кыттыбыт. Үстэ бааһырбыт. 1944 с. олунньутугар сураҕа суох сүппүт.
 
== Айар үлэтэ ==
Н. К. Седалищев кылгас (1913-19441913—1944), ол гынан баран дьикти айар олоҕу олорон ааспыт. 1933 с. бастаан бэчээттэнэр. Басткы айымньыта "Ууhуттар" диэн кэпсээн. 1938 с. икки хомуурунньуга тахсар: "Ньургуһун уонна Лоокуут" уонна "Родительская любовь".
 
Н. К. Седалищев айар үлэтигэр оҕолорго аналлаах айымньылар улахан миэстэни ылаллар. <!-- В произведениях, проникнутых тонким психологизмом, звучат теплые ненавязчивые наставления педагога, мягкий юмор, гордость за безоблачное предвоенное детство подрастающего поколения.-->
 
Дьүөгэ Ааныстыырап талааннаахайдарыылаах поэт, драматуурдраматург уонна очеркист быһыытынан эмиэ биллэр ("«В советской школе"», "«Счастливое детство"», "«Учебный день"» уо. д. а.). Тылбаастара эмиэ улахан суолталаахтар: Всеволжскай И. Е. Маршал эдэр сааhа: Драма, 1939, Павленко П. А. "«На Востоке"» (Границатаа5ыГраницатааҕы сэриилэhии: Роман 2 главатынбаһын IV чааhа), Салтыков-Щедрин М. Е. Маврууса«Мавруша-новотуоркаНовоторка», 1939.
 
Үһүйээннэргэ олоҕуран айыллыбыт "«Ньургуhун уонна Лоокуут"», "«Мойуор"» диэн айымньылар суруйааччы төрөөбүт норуотугар тапталын көрдөрөллөр. Кэлин сэһэн сюжетын суруйааччы [[Тимофей Сметанин]] "«Лоокуут уонна Ньургуhун"» драаматыгардраматыгар уонна поэт [[Күннүк Уурастыырап]] уонна драматуурдраматург [[Суорун Омоллоон]] опера либреттотыгар туттубуттара.
 
== Сигэлэр ==
== Туһаныллыбыт сир ==
* [http://www.nlib.sakha.ru/ 90 лет со дня рождения Н. К. Седалищева-Дьуегэ — Дьүөгэ Ааныстыырап, прозаика], Т. П. Самсонова, 2003.
* Данилов Софр. ДьуегэДьүөгэ Ааныстыырап / / Данилов Софр. Сэттэ томнаах айымньылар. –— Дьокуускай, 2001. –— 6-с т. Сыллар, дьоннор, санаалар. –— С. 286-294286—294.▼
* Тумат С. Кинилэргэ сугуруйэбитсүгүрүйэбит: [А5аАҕа дойду кемускэлигэркөмүскэлигэр кыттыбыт суруйааччылар] / / Чолбон. –— 2000. –— N№ 5. –— С. 31-3431—34.▼
* Гурьев К. ДьуегэДьүөгэ Ааныстыырап ханна сэриилэспитэй?: [Суруйааччы Н. К. Седалищев-Дьуегэ — Дьүөгэ Ааныстыырап А5аАҕа дойду Улуу сэриитигэр кыттыыта] / / Кыым. –— 1995. –— Ыам ыйын 6 к.▼
* Нынныров Г. -— Кэнтик Киргиэлэйэ. Сайа5асСайаҕас санаалаах саха этэ / / Сахаада. –— 1994. –— Ыам ыйын 5, 26 кк. –— (ЕлуенэӨлүөнэ сарсыардата; N№ 10).▼
* Нынныров Г. -— Кэнтик Киргиэлэйэ. ДьуегэДьүөгэ диэн ааттыын да5аныдаҕаны кэрэ киhи этэ / / Саха сирэСирэ. –— 1993. –— Тохсунньу 29 к.▼
* Никифор Седалищев-Дьуегэ — Дьүөгэ Ааныстыырап / / Писатели Земли Олонхо: Биобиблиогр. справ. –— Якутск, 2000. –— С. 333-334333—334. –— Библиогр.: 6 назв.▼
* Писатель-прозаик Джегэ Аныстыров- — Н. К. Седалищев: (75 лет со дня рождения) / / Якутия –— 1988: Библиогр. указ. -— календарь. –— Якутск, 1989. –— С. 9-109—10. –— Библиогр.: 6 назв.▼
 
▲Данилов Софр. Дьуегэ Ааныстыырап / / Данилов Софр. Сэттэ томнаах айымньылар. – Дьокуускай, 2001. – 6-с т. Сыллар, дьоннор, санаалар. – С. 286-294.
 
▲Тумат С. Кинилэргэ сугуруйэбит: [А5а дойду кемускэлигэр кыттыбыт суруйааччылар] / / Чолбон. – 2000. – N 5. – С. 31-34.
 
▲Гурьев К. Дьуегэ Ааныстыырап ханна сэриилэспитэй?: [Суруйааччы Н.К. Седалищев-Дьуегэ Ааныстыырап А5а дойду Улуу сэриитигэр кыттыыта] / / Кыым. – 1995. – Ыам ыйын 6 к.
 
▲Нынныров Г. - Кэнтик Киргиэлэйэ. Сайа5ас санаалаах саха этэ / / Сахаада. – 1994. – Ыам ыйын 5, 26 кк. – (Елуенэ сарсыардата; N 10).
 
▲Нынныров Г. - Кэнтик Киргиэлэйэ. Дьуегэ диэн ааттыын да5аны кэрэ киhи этэ / / Саха сирэ. – 1993. – Тохсунньу 29 к.
 
▲Никифор Седалищев-Дьуегэ Ааныстыырап / / Писатели Земли Олонхо: Биобиблиогр. справ. – Якутск, 2000. – С. 333-334. – Библиогр.: 6 назв.
 
▲Писатель-прозаик Джегэ Аныстыров-Н.К. Седалищев: (75 лет со дня рождения) / / Якутия – 1988: Библиогр. указ. - календарь. – Якутск, 1989. – С. 9-10. – Библиогр.: 6 назв.
 
{{Саха суруйааччылара}}
 
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]
[[Категория:1913 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:Тохсунньу 29 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:Үөһээ Бүлүүгэ төрөөбүттэр]]
[[Категория:1944 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Саха суруйааччылара]]
[[Категория:1913Аҕа сыллааххадойду төрөөбүттэрУлуу сэриитин кыттыылаахтара]]
[[Категория:ДьоннорҮөһээ алпабыытынанБүлүү улууһа]]
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Дьүөгэ_Ааныстыырап»