Абаҕа нэһилиэгэ (Амма улууһа): Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
к Ykt www Абаҕа (Амма) сирэй аатын маннык Абаҕа нэһилиэгэ (Амма улууһа) уларыппыт |
imagemap |
||
1 устуруока:
<imagemap>
Билэ:Амма3.PNG|450px|thumb|right|Амма улууһа|
poly 306 159 327 129 370 181 342 188 330 170 [[Амма нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Амма нэһилиэгэ]]
poly 241 161 241 205 266 255 295 255 306 300 300 366 353 397 384 318 301 214 292 142 272 172 [[Болугур нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Болугур нэһилиэгэ]]
poly 364 85 397 100 419 126 448 155 417 168 367 140 367 119 354 105 [[Абаҕа нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Абаҕа нэһилиэгэ]]
poly 465 189 465 234 494 212 [[Абаҕа нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Абаҕа нэһилиэгэ]]
poly 345 87 353 115 363 143 388 170 413 177 428 177 458 202 458 230 398 243 398 201 383 184 344 139 327 109 378 171 [[Бөтүҥ нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Бөтүҥ нэһилиэгэ]]
poly 301 46 356 52 318 100 286 66 [[Алтан нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Алтан нэһилиэгэ]]
poly 433 252 433 282 460 252 460 282 [[Чапчылҕан нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Чапчылҕан нэһилиэгэ]]
poly 477 105 489 193 459 170 451 143 [[Соморсун нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Соморсун нэһилиэгэ]]
poly 426 60 474 87 437 104 372 78 [[Соморсун нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Соморсун нэһилиэгэ]]
poly 348 197 377 197 394 252 410 260 402 293 365 273 358 253 369 237 [[Чакыр нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Чакыр нэһилиэгэ]]
poly 461 22 476 47 455 61 445 38 [[Сулҕачы нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Сулҕаччы нэһилиэгэ]]
poly 306 167 306 210 328 176 338 197 361 238 340 246 341 222 322 222 [[Маай нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Маай нэһилиэгэ]]
poly 252 72 281 72 290 96 317 110 317 132 301 138 291 131 280 134 280 150 267 160 231 146 [[Эмис нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Эмис нэһилиэгэ]]
poly 64 192 116 236 236 226 295 306 284 317 284 363 185 428 75 428 19 277 19 215 [[Амма-Наахара нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Амма-Наахара нэһилиэгэ]]
poly 340 26 347 46 312 46 301 29 328 32 [[Сатаҕай нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Сатаҕай нэһилиэгэ]]
poly 417 110 444 110 459 102 459 123 428 123 [[Мээндиги нэһилиэгэ (Амма улууһа)|Мээндиги нэһилиэгэ]]
rect 340 3 452 20 [[Чурапчы улууһа]]
rect 142 8 287 54 [[Мэҥэ-Хаҥалас улууһа]]
rect 7 124 149 178 [[Хаҥалас улууһа]]
rect 10 449 138 466 [[Алдан улууһа]]
rect 390 326 508 459 [[Уус-Маайа улууһа]]
</imagemap>
[[Ойуу:Абага.jpg|400px|thumb|right|Абаҕа халлаан куйаартан көстүүтэ]]
'''Абаҕа''' — хаһан төрүттэммитэ биллибэт, олох былыргыттан сахалар олохсуйбут сирдэрэ. Үһүйээннэртэн биллэринэн Хоролортон төрүттээх элбэх ахсааннаах Халаалы Хотун биис-ууһа баар эбит үһү. Онно үс биллэр бухатыыр уолаттар баар эбит: Соморсун Боотур, Абаҕа Боотур, Дьоҥку Боотур. Кинилэр тимиринэн бүрүллүбут саҥыйахтаах, тимир бэргэһэлээх, сэрии аттаах уолаттар эбитэ үһү. Нууччалар кэлбиттэрин кэннэ биис-ууһунан арахсыы сатарыйар, дьон олохсуйбут сирдэринэн суруллар буолбут. Онтон ылата сурукка Абаҕа сэлиэнньэтэ киирбит.
Билигин Абаҕа [[Амма улууһа|Амма улууһун]] биир улахан нэһилиэгэ буолар. Киинэ — [[Абаҕа (Амма улууһа)|Абаҕа]].
== Нэһилиэк биллиилээх дьоно ==
* [[
*
*
== Историяттан ==
* XIX үйэҕэ Абаҕаҕа бурдук ыһыыта киэҥник тарҕаммыт. [[1848]] с. хортуоска олордуута саҕаламмыт.
* [[1882]]—[[1889]] сылларга көскө
Хирург-эмчит буоларын быһыытынан дьону эмтиир уонна хортуоска уонна бурдук ыһарга үөрэтэр эбит. Үөгэйгэ кинини атаарбыттарын туһунан бэлиэ-остуолба баар.
* [[1911]] с. [[Сэтинньи|Сэтинньи ый]] 12 күнүгэр Боотурускай улуустан арахсан 1-кы [[Амма улууһа|Амма улууһа]] төрүттэммит, Абаҕа устун элбэх айан суола ааһарын иһин киининэн анаммыт.
* Гражданскай сэрии кэмигэр Абаҕаҕа элбэх кыргыһыы, сэрии буолан ааспыт, барыта холбоон 14 кыргыһыы, олортон киэҥник биллэр Саһыл Сыһыыга уонна пионердар Артемьев баандатын утары охсуһуулар.
* [[1930]] с. Амма оройуона тэриллибит, онно бастаан оройуон киинэ [[Абаҕа (Амма улууһа)|Абаҕа]] буолбут, 1931 с. киин [[Амма бөһүөлэк|Аммаҕа]] көспүт.
* [[1886]] с. [[Алтынньы|
Билигин Абаҕа оскуолата аныгылыы дуальнай үөрэҕи биэрэр агрооскуола быһыытынан биллэр.
== Сигэлэр ==
* [http://www.sakha.gov.ru/amginsky Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Амгинский улус]
* [http://naslegy.ru/sakhasire/amga naslegy.ru:Амма улууһун нэһилиэктэрэ]
* [http://www.gosspravka.ru/14/005/000000.html gosspravka.ru:Амгинский улус]
* «Якутская АССР», словарь-справочник. — Якутск, 1980.
<!-- [[ru:Амга (река)]] -->
{{Amma-uluus-geo-stub}}
[[Категория: Нэһилиэктэр]]▼
▲[[Категория:Амма улууһа]]
| |||