Таас бас: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

'''Таас бас''', '''Баҕа балык''', '''Лааха''' эбэтэр '''Быдьар балык''' ({{lang-lat|Cottus sibiricus Kessler}}, {{lang-ru|Сибирский подкаменщик}}) — улахан төбөлөөх, суптугур кылгас эттээх, хатырыга суох, түөһүгэр улахан, сарбайбыт лапчааннардаах кыра сиэмэх [[балык]]. Лаапчааннарынан уу түгэҕиттэн тутуһар, хаамар уонна былыыкка көмүллэр. Сороҕор [[хаахынай|хаахынайы]] кытта буккуйаллар. Өлүөнэ тардыытыгар 10 сыл олорор диэн суруйаллар, Ангарааҕа - 9 сыл.

Саамай улааппыта Өлүөнэ өрүскэ көстүбүт: уһуна 158 мм, ыйааһына 61,8 г. Үксүн 7 см ууһуннаах, 8 г ыйааыннаах биэстээх балыктар көстөллөр эбит (Гундризер уо.а., 1981; Богданов, 2000). Ортотунан кыра кээмэйдээх, устата 12 см. Саха сиригэр 53 см уонна 5 киилэҕэ дылы улаатара биллэр диэн арааһа алҕас суруллар быһыылаах<ref>Пресноводные рыбы, земноводные и пресмыкающиеся Якутии. Б. Сидоров, М. Тэптиргээнэп, Бичик, 2004</ref>.

Веснянка, поденка уонна ручейник личинкалара, гаммарида. Улааппыт балык атын балык ыаматын сиир. Бултуур ньымата - саһа сытан. Таас быыһыгар сытан, уу былыыгын дэлби көбүтэр. Онто көхсүн үрдүгэр сөҥөн былыыгынан бүрүллэр уонна дьэ булдун кэтэһэн өр хамсаабакка сытар. Үрдүнэн кыра балык үөрэ устан аастаҕына, баҕа балык эмискэ ыстанан, биир балыгы тутан ылан ыйыстан кэбиһэр уонна эмиэ саһан сытар.

Бултаныллыбат көрүҥ. [[Алыһар]] уонна [[бил]] аһылыгар улахан суолталаах (Богданов, 2000). Саха тылын быһаарыылаах тылдьытыгар<ref>Саха тылын быһаарыылаах улахан тылдьыта. II туом, Новосибирскай, Наука, 2005 ISBN 5-02-032347-0 (T.II)</ref> "амтана [[хатыыс|хатыыска]] маарынныыр гынан баран куһаҕан көрүҥнээх" диэбиттэр.