Талер: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
'{{редактирую|~~~~|2 января 2014}} Ойуу:Thaler.jpg|thumb|300px|right| * Saxe-Altenburg 1616 Thaler reverse.<…' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна |
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
||
11 устуруока:
== Талер үөскээһинэ ==
[[Ойуу:Guildiner 661828.jpg|thumb|300px|
=== Гульденгрош ===
Европаҕа унция ыйааһыннаах бөдөҥ үрүҥ көмүс манньыат быһааһынын бастакынан Тироль эрцгерцога Сигизмунд саҕалаабыта. [[1484 сыл]] саҥатыгар үрдүк пробалаах 15,5 г ыйааһыннаах үрүҥ көмүс манньыат быһыллан таһаарыллыбыта. 1486 сыллаахха икки төгүл элбэх ыйааһыннаах (31,83 г) манньыаты оҥорбута. Бу манньыат 29,23 г ыраас үрүҥ көмүстэн турара уонна 60 крейцер манньыаттарыгар тэҥнэһэрэ, ол аата кыһыл көмүс [[Гульден|гульдеҥҥа]] сөп түбэһэрэ, онон ''гульденгрош'' эбэтэр ''гульдинер'' диэн ааттаммыта.
▲[[Ойуу:Joachimsthaler 1525.jpg|thumb|300px|Йоахимсталер 1525 года]]-->
=== Йоахимсталер ===
1518 сыллаахха гульдинерга маарыннатан граф Штефан Шлик Богемия хотулуу-арҕаа баар Йоахимсталь куоратыгар (билигин Яхимов куорат, Чехия) тус бэйэтин үрүҥ көмүс манньыатын быһыыны саҕалаабыт. Ол манньыат ыйааһына 29,5 г уонна 27,2 г ыраас үрүҥ көмүстэн турара (пробата гульдинертан арыычча намыһах этэ). Манньыат сирэй өттө (аверс) богемскай хахай ойуута, кэлин өттө — сибэтиэй Иоахим. Манньыат быһыллыбыт куоратын аатынан «'''йоахимсталер'''» (''Joachimsthaler'') диэн ааттаммыта. Бу аат туттарга уустук буолан кылгатыллан «'''талер'''» (бастаан ''Thaler'', кэлин — ''Taler'') дэммит.
Богемскай талердар Германия бүттүүнүгэр киэҥник тарҕаммыттара (1528 сылга дылы 2,2 мөлүйүөн манньыат оҥоһуллубут). Сотору кэминэн талер эргииргэ кэбэҕэстик туттуллар буолбута.
1527 сыллаахха, Штефана Шлика өлбүтүн кэннэ, Карл V император Штефан Шлик дьиэ кэргэниттэн манньыат быһар бырааптарын былдьаан, манньыат быһыыта император бас билиитигэр киирбитэ.
== Талер тарҕаныыта ==
Сотору кэминэн талер аан дойду харчытын эргииригэр сабыдыаллаах балаһыанньаланар.
Талер Испанияҕа ''талеро'', Соҕуруу Нидерландыга — ''дальдре'', Нидерланды холбоһуктаах провинцияларыгар уонна Аллараа Германия сирдэригэр — ''даальдер'', Скандинавия дойдуларыгар — ''далер'', Италияҕа — ''таллеро'' диэн ааттанар.
Англияҕа талеры '''даллер''', онтон '''даллар''', хойут [[доллар]] диэн ааттаабыттар.
Англия бэйэтин манньыата (талерга маарыннатан) — [[крона]] (бастаан [[1551 сыл]]лаахха тахсыбыт).
Францияҕа талерга маарынныыр манньыаты Франция хоруола Франциска I ыраахтааҕылыыр кэмигэр (1515—47) оҥорбуттар.
<!-- Регулярная чеканка серебряных монет талерного типа началась в [[1641 год]]у, во времена [[Людовик XIII|Людовика XIII]]: это был серебряный [[экю (монета)|экю]], чеканенный из серебра 917-й пробы. Он весил 27,190 г и содержал 24,933 г серебра.<br />
Выпускали также монеты, кратные экю (пол-экю, четверть экю, 1/12 экю, 1/24 экю) из серебра той же пробы.
В [[Испания|Испании]] первая монета талерного типа была выпущена в [[1497 год]]у — это было подражание тирольскому гульдинеру, монета достоинством 8 [[Реал (деньги)|реалов]]. Она весила 27,468 г и содержала 25,56 г чистого серебра. Её чеканили вплоть до XIX века. Позже она получила название '''испанского доллара''' ([[пиастр]]а).
В [[1792 год]]у в [[США]] была введена собственная монетная система. Серебряный [[доллар]] весил 27 г и содержал 24,1 г чистого серебра. Однако еще долгое время в обращении находился испанский доллар, попадавший в США из испанских колоний, где добывалось серебро и были свои монетные дворы.
-->
== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}
|