Халандаар: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ыйынньык.

Эбэ мууhа устуутуттан аныгыскы сылга эмиэ эбэ мууhа устуор дылы кэми былыргы саха " дьыл " диэн ааттыра. Эбэ мууha устуута са5аланыар диэри чугастаа5ы кэми " эргэ дьыл ", онтон эбэ мууhа устуутуттан сайынны етте " Сана Дьыл " дэнэрэ. Ессе " дьыл ыпсыыта " диэн ейдебул баара. Итини чопчулуур буоллахха; эбэ мууhа устуохча устубакка турар туругун туhунан этиллэр диэххэ сеп. Онтон куннээ5и олоххо-дьаhахха эргэ дьыл эстиитин, сана дьыл салаллыытын эргинэ кэм диэн ейденере. Онон, ити тугэннэртэн кердеххе; Саха дьин бастакы ыйа - муус устар ыйа ( " месяц ледохода " ) ( май ыйга сеп тубэhэр дьыл кэмэ ). Ити саха ыйынньыгын суоруллубат сокуона. Иккис дьин ый - " Ыам ыйа " ( июнь ыйга сеп тубэhэр дьыл кэмэ ). То5о? Ити ыйга от-мас угуерутук уунэн уут-суегэй, кымыс уксуур кэмэ. Былыр бу кэмнэ кулуну туталлара. Ол " кулуну тутар кэм " диэн ааттанара. Кулунчук аччыктаан ийэтин эмээри куруену охторбот эрэ айдаанын тардарын истэн, биэ суурээн кэлээхтиир буолла5а дии. Ону тутан ылан ыыллара. Былыр мэлдьи ыанар биэ ынах курдук туран биэрэн ыатара буолуохтаах. Онон " кулуну тутан " биэни ыыр кэм - Ыам ыйа дэнэрэ. Санаан да кердеххе: Былыр куутуулээх, уут-суегэй урулуйэр кэмэ " Ыам ыйа " дэммэккэ то5о " бэс ыйа " дэниэхтээ5эй? Онтон салгыы кэлэр ыйдар 3. От ыйа - июль ( ыйга сеп тубэhэр дьыл кэмэ). Ити ыйы то5о эрэ " месяц травы " диэн талбастыыллар. Ама да буолтун иhин ( месяц " покоса " дэниэхтээх). 4. Атырдьах ыйа - август 5. Бала5ан ыйа - сентябрь. 6. Алтынньы ый - октябрь. 7. Сэтинньи ый - ноябрь. 8. Ахсынньы ый - декабрь. 9. Тохсунньу ый - январь. 10. Олунньу ый - февраль.