Тихонов Николай Николаевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

 

1958 сыллаахха Ленинградтааҕы тыа хаһаайыстыбатын институтун экономическай факультетын ситиһиилээхтик үөрэнэн бүтэрэн, 1958-1959 сс. тыа хаһаайыстыбатын министерствотыгар кылгас кэмҥэ үлэлээбитэ.

Дьоҕурдаах эдэр киһини таба көрөн, Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын научнай-чинчийэр институтугар ыҥыран ылбыттара. Онно үлэтин младшай научнай сотруднигынан саҕалаабыта. 1966 сылтан 1981 сылга диэри ССРС Наукаларын Академиятын Сибиирдээҕи отделениетын филиалыгар старший научнай сотруднигынан, сектор сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.

1981—1983 сс. конкурстаһан Сибиирдээҕи тыа хаһаайыстыбатын экономикаҕа научнай-чинчийэр институтун тыа сирин социальнай проблемаларыгар секторын сэбиэдиссэйинэн Новосибирскай куоракка үлэлии сырыттаҕына, Дьокуускайга төттөрү ыҥыран ылбыттара. 1982—1997 сылларга региональнай экономика институгугар тыа сирин экономическай уонна социальнай сайдыытын проблемаларын секторын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. 1997 сылтан Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын академиятыгар экономика кафедратын сэбиэдиссэйинэн үлэлиир.

Н.Н.Тихонов научнай үлэтин сүрүн хайысхатынан дойду Хоту сирин, ол иһигэр Саха Республикатын тыатын хаһаайыстыбатын сайдыытын проблемаларын, Саха дэриэбинэтин социальнай-экономическай боппуруостарын, рынок усулуобуйатыгар тыа хаһаайыстыбатын производствотын сайдыытын, дьонун-сэргэтин олоҕо чөллөөх хаалыытын проблемаларын быһаарыы буолар.

Кини биир улахан үлэтинэн республика нэһилиэнньэтин үлэлэринэн, дьарыктарынан көрөн аһылыктарын норматын зоналарынан арааран быһаарыы буолар. Хоту сиргэ нэһиилэ тиийииэн олорор норманы-минимуму быһаарыы саҥа методикатын оҥорбута, онно олоҕуран билигин ити минимум оҥоһуллар уонна бу минимум олоххо чугас турар, биһиги олохтоох усулуобуйабытын учуоттуур.

Николай Николаевич рынок сыһыаннаһыыларын усулуобуйатыгар Саха сирин тыатын сайдыытын концепциятын оҥорбуг автордартан биирдэстэрэ, концепцияны правительство бигэргэппитэ. Кини бэчээккэ тахсыбыт 80-ча научнай улэлээх, ол иһигэр 6 монографиялаах. Кини «Северное село» диэн монографията 1966 сыллаахха Новосибирскай куоракка тахсыбыта. Билигин научнай кадрдары бэлэмнээһиҥҥэ активнайдык үлэлэһэр, кини салалтатынан 5 киһи диссертация бэлэмнииллэр.

Н. Н. Тихонов научнай улэтэ «Саха Республикатын норуотун хаһаайыс­тыба­тын үтүөлээх үлэһитин» аатынан бэлиэтэммитэ.