Аммосов Максим Кирович: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

[[ImageБилэ:Ammosov MK.jpg|Аммосов М. К. хаартыската|thumb|left]]‎

'''Аммосов, Максим Кирович''' (22.12.1897—28.07.1938)  — сэбиэскэй государственнай уонна партийнай үлэһит, [[Сибиир|Сибииргэ]]гэ Сэбиэскэй былааһы олохтуур иһин охсуһуу кыттыылааҕа. М.  К.  Аммосов [[Былатыан Ойуунускай|П.  А.  Ойуунускайдыын]] и [[Барахов, Исидор Никифорович|И.  Н.  Бараховтыын]], 1922 сыл муус устарыгар [[Саха АССР|Саха АССР]] тэрийсибит киһинэн буолар. [[1937]] с. ЦК {{comment|ВКП(б)|Всесоюзная Коммунистическая партия (большевиков)}} Киин кэмитиэтин ыйыытынан М.  К.  Аммосов [[Кыргызстан|Киргизия]] киин куоратыгар [[Бишкек|Фрунзеҕа]], [[Кыргызстан|Киргизия]] обкомун VIII пленума буола турдаҕына, тиийэр. Кулун тутар 22 күнүгэр обком бастакы сэкиритээринэн талыллар. Бу күннэргэ V Суһал бүтүн киргиистэр Сэбиэттэрин сийиэһэ түмүктэнэр. Бу сийиэскэ Максим Кирович салалтатынан Киргизскай ССР Конституцията ылыллар. Онон Аммосов Киргизия судаарыстыбалаах буолуутугар сүдү улахан суолталаах киһинэн ааҕыллар. 1937 сыл от ыйыгар Киргизия хомуньуус баартыйатын I сийиэһигэр М.  К.  Аммосов I Киин Кэмитиэт бастакы сэкиритээринэн талыллыбыта.

М.  К.  Аммосов аатын [[Саха государственнай университета|Саха государственнай университета]] сүгэр (1990 сылтан).

[[ImageБилэ:Ammosov 1.jpg|thumb|300px|Аммосов (уҥаттан бастакы) Сталинныын уонна кини соратниктарын кытта түспүт хаартыската]]

[[Ахсынньы 22]] күнүгэр [[1897]] с. [[Нам улууһа|Нам улууһун]] [[Хатырык нэһилиэгэ (Нам улууһа)|Хатырык нэһилиэгэ]]р Анастасия Леонтьевна уонна Кир Васильевич Аммосовтар дьиэ кэргэннэригэр төрөөбүт. Дьоно быстар дьадаҥы буолан түөрт сааһыттан таайыгар (убайыгар, абаҕатыгар?) Д.  М.  Аммосовка иитиллибит. [[Дьокуускайдааҕы куорат училищета|Дьокуускайдааҕы куорат училищетын]], [[Дьокуускайдааҕы учуутал семинарията|Дьокуускайдааҕы учуутал семинариятын]], Москватааҕы Кыһыл профессура Институтун бүтэрбитэ.

* [[1918]] с. от ыйа  — атырдьах ыйа  — Рабочайдар депутааттарын Сэбиэтин чилиэнэ уонна сэкиритээрэ, үөрэх комиссара;

* атырдьах ыйа [[1918]] с.  — кулун тутар [[1920]] с.  — Сибииргэ ссылкаҕа сылдьыбыт. [[Томскай|Томскайга]]га, Иркутскскайга, Челябинскайга подпольнай үлэҕэ сылдьыбыт;

* кулун тутар [[1920]] с.  — олунньу [[1921]] с.  — Саха Сиригэр сэбиэскэй былаас олохтонуутугар {{comment|Сибревком|Сибирский революционный комитет}} боломуочунайа, Саха Сирин оргбюротун бэрэссэдээтэлэ;

* олунньу [[1921]] с.  — алтынньы [[1921]] с.  — Саха Сирин {{comment|губревком|Губернский революционный комитет}}ын бэрэссэдээтэлэ;

* алтынньы [[1921]] с.  — бэс ыйа [[1922]] с.  — {{comment|РКП(б)|Российская коммунистическая партия (большевиков)}} {{comment|губбюро|Губернское бюро}}тун Саха сиэксийэтин сэбиэдиссэйэ, автономия туһунан туруорса Москваҕа командировкаҕа ыытыллыбыт;

* бэс ыйа [[1922]] с.  — кулун тутар [[1923]] с.  — Саха облбюротун секретара, ОК РКП(б) секретара;

* кулун тутар [[1923]] с.  — алтынньы [[1923]] с.  — Саха АССР атыыга уонна промышленноска народнай комиссара;

* алтынньы [[1923]] г.  — от ыйа [[1925]] с.  — Москваҕа {{comment|ВЦИК|Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет}}-ка Саха АССР бэрэстэбиитэлэ;

* от ыйа [[1925]] с.  — атырдьах ыйа [[1928]] с.  — Саха АССР народнай комиссардарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ;

* атырдьах ыйа [[1928]] с.  — балаҕан ыйа [[1930]] с.  — ЦК {{comment|ВКП(б)|Всесоюзная Коммунистическая партия (большевиков)}} эппиэттээх инструктора;

* балаҕан ыйа [[1930]] с.  — олунньу [[1932]] с.  — Институт Красной профессуры истээччитэ;

* олунньу [[1932]] с.  — олунньу [[1934]] с.  — Арҕаа-Казахстаан обкомун бастакы сэкиритээрэ;

* олунньу [[1934]] с.  — олунньу [[1937]] с.  — Караганда уонна Хотугу-Казахстаан обкомнарын сэкиритээрэ;

* кулун тутар [[1937]] с.  — бэс ыйа [[1937]] с.  — Фрунзе горкомун бастакы сэкиритээрэ;

* ыам ыйа [[1937]] с.  — сэтинньи [[1937]] с.  — [[Кыргыстаан|Киргизия]] ЦК-тын бастакы сэкиритээрэ.

М.  К.  Аммосов [[1937]] с. репрессияламмыта. Сэтинньи [[1937 сыл]] сыл 16 күнүгэр Фрунзе куоракка сымыйа буруйдааһын түмүгэр хаайыллыбыта. [[1938 сыл]] сыл [[от ыйын 28]] күнүгэр Москва куоракка ытыллыбыта.

СР Национальнай архыыбын Филиала Ф.2970, Оп.36, Д.З 19, 324, 327.

* [http://www.sakhaopenworld.org/ilin/1997-12/16.htm Илин. №  1—2 (9—10) 1997:Максим Аммосов. Кыргызстан. Трагические дни]

[[CategoryКатегория:Дьоннор алпабыытынан]]

[[CategoryКатегория:1897 сыллаахха төрөөбүттэр]]

[[CategoryКатегория:Ахсынньы 22 күнүгэр төрөөбүттэр]]

[[CategoryКатегория:1938 сыллаахха өлбүттэр]]

[[CategoryКатегория:От ыйын 28 күнүгэр өлбүттэр]]

[[CategoryКатегория:Арассыыйа политиктара]]

[[CategoryКатегория:Саха Сирин политиктара]]