Сэмэй буолуу: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Тупсарыы |
Тупсарыы |
||
57 устуруока:
Төрөппүттэр бука бары оҕолорун харыстыыр санаалаахтар. Биһиги аныгы төрөппүттэрбит оҕолорун хайдах харыстыыры билбэттэр. Оҕону харыстааһын диэн көрсүө, сэмэй буолууга үөрэтии, оҕо өйө-санаата аһара барарын хааччахтааһын, тугу барытын киһи оҥорорун курдук оҥорор буолууга үөрэтии ааттанар. Киһи быһыытын аһара барыма, айыыны оҥорума, сыыһа-халты туттан эдэр олоххун алдьатыма, харыстаа диэн үөрэх буолар.
Олох сайдыыта элбэх саҥаны айан туһаҕа таһаарыыттан улахан тутулуктаах. Бары саҥаны
Саха омугун уһун үйэлээх олоҕун өй-санаа туһунан үөрэхтэрэ олус баай тылбытыгар иҥэн сылдьар. Сэмэй диэн өй-санаа туругун быһаарыы кэнниттэн мункук соҕус, муҥкук, муҥутах, килбик, бүтэҥи диэн киһи өйүн санаатын туругун быһаарар тыллар салгыы кэлэн иһэллэр. Бу тыллар өйдөбүллэрэ манныктар:
67 устуруока:
Бүтэҥи. Сайаҕаһа суох, түҥкэтэх.
Сэмэй буолууну «Муннугу кэйэ сылдьар» муҥкук эбэтэр «Умса түһэ сылдьар» киһиэхэ холуур улахан алҕас. Сэмэй киһи диэн аан маҥнай аһара барбат, аһара, сыыһа-халты туттубат, алдьаппат, нэмин билэн туттунар киһи буоларын табатык өйдүөххэ уонна олоххо, оҕону иитиигэ туһаныахха.
87 устуруока:
Сахалар кырдьаҕас, уһуннук олорбут, үлэлээбит киһини уһун олоҕун көрсүөтүк, сэмэйдик, киһи быһыылаахтык олордо диэн этэллэр, хайгыыллар, оҕолоругар кини курдук олоҕу олороллоругар баҕараллар. Көрсүө, сэмэй киһи оҕолоро барылара киһи быһыылаахтарынан, көрсүөлэринэн, сэмэйдэринэн, ону тэҥэ элбэх сиэннээҕинэн киэн туттара, элбэхтэр махталларын ылара олох сиэрэ буолар.
1. Олоҕу уһуннук олоруу бэйэтэ улахан кыайыыга тэҥнэнэр, өй-санаа туруктаах, көрсүө, сэмэй буолуутун быһаарар.
2. Тугу эмэ оҥороору гыннаҕына урут түспэт, аһара барбат, маҥнай сэрэхэдийэн, сылыктаан көрөр, бу быһыыттан туох содул үөскээн тахсарын үөрэтэр, бэрэбиэркэлиир, көрсүө, сэмэй майгылаах киһи уһуннук олорууну кыайар кыахтанар. Киһи олоххо биирдэ эмэтэ да буоллар түбэһэр ыксаллаах кэмҥэ сыыһа-халты туттубакка олоҕун киһи быһыылаахтык олордоҕуна эрэ уһун үйэлэнэр. Биирдэ эмэ арыгы да истэҕинэ кыыһырса, этиһэ-охсуһа сылдьыбат, хата үөрэрэ-көтөрө киирэрин иһин дьон сымнаҕас майгылаах, көрсүө, сэмэй диэн билинэр киһилэрэ уһуннук олорууну ситиһэр.
111 устуруока:
Эдэр киһи кыанар эрдэҕинэ аһара бара сылдьыбатын туһугар кыра эрдэҕиттэн сахалар үөрэхтэрин тутуһан көрсүө, сэмэй буолууга үөрэтиллэрэ эбитэ буоллар сыыһа-халты туттубакка элбэх туһалаах дьыалалары оҥоруо, үйэтэ да уһуо этэ.
Оҕону кыра эрдэҕиттэн көрсүө, сэмэй буолууга үөрэтии ордук наадалаах уонна туһалаах
Таҥара үөрэҕин олоҕор тутуһар, толорор киһи сэмэй киһи буолар уонна олоҕор сыыһа-халты туттунуулары оҥороро аҕыйыырыттан уһун үйэлэниини ситиһэр кыахтанар. (1,94).
| |||