Иванов Семен Георгиевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
5 устуруока:
1918 сыллаахха оскуоланы бүтэрэр сылыгар бартыһаан этэрээтигэр киирбит. 5-с Зиминскэй кавалерист полка састаабыгар Уркуускай уонна Енисей күбүөрүнэлэринэн [[Колчак]] уонна [[Каппель]] сэриилэрин утары кыргыһыыларга кыттыбыта. Бу сылдьан [[Омскай]]га [[Сиббюро]] чилиэнинэн үлэлии сылдьар [[Максим Кирович Аммосов|Максим Аммосову]] көрсөр. Аммосов 1920 сыл [[муус устар 27]] күнүгэр баартыйа Уркуускайдааҕы кэмитиэтигэр сурук суруйан Иванову дойдутугар Саха сиригэр "как незаменимого партийного работника" диэн "командировкаҕа" ыыттарар. Иккис борохуотунан [[Дьокуускай]]га кэлэр уонна атырдьах ыйын 10 күнүгэр анкыата толорбута баар. Онно суруйарынан Малобазарнай уулуссаҕа Эверстов атыыһыт урукку дьиэтигэр олорбут, Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын сир кэмитиэтин салайбыт. Ол үлэлии сылдьан хаомууналары, артыаллары тэрийтэлээбит. 1921 сыллаахха "Холбос" бырабылыанньатыгар киирбит, онно көлө салаатын салайбыт.
 
1922-24 сс. сүрүн үлэтин таһынан [[Котрус Карл Мартонович|Карл Котрус]], онтон [[Курашов Ефим Иванович|Ефим Курашов]] этэрээттэригэр байыас, аттаах разведка хамандыыра этэ. Чурпачы, Амма, Таатта суолларынан разведкаҕа элбэхтэ сылдьыбыта. Аммаҕа төгүрүктээһиҥҥэ түбэһэн хас да ый олорбуттаах. 1923 сыллаахха Курашов илии баттааһыннаах испииһэккэ кини Кыһыл Сулус уордьаҥҥа түһэриллибиттэр ахсааннарыгар сылдьар.
 
1922 сыл атырдьах ыйын 11 күнүнээҕи Саха сирин баартыйатын уобластааҕы пленумун бюротугар "повстанчествоҕа" кыттыбыттарга миэрэ ылар туһунан боппуруоска этиитэ баар. Онно амнистиялыахха диэбит. Ону тэҥэ "кыһыл бандьыыттааһыҥҥҥа" буруйдаммыт дьону суукка биэрэр сыыһатын эппит, тоҕо диэтэххэ "то, что они делали, это делалось в силу объективных причин".
17 устуруока:
1962 сыллаахха Саха АССР Үрдүкү суутун быһаарыытынан дьыалата хаттаан көрүллүбүтэ, буруйа суоҕа дакаастаммыта. 2000 сыл сэтинньи 17 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин борокуратуурата реабилитациялаабыта.
 
Кэргэнэ Жураковская Галина Семеновна. 1969 сыл олунньу 12 күнүгэр баартыйа Дьокуускайдааҕы архыыбыгар киирэ сылдьыбытын, Ньурбаҕа олорбунолоробун диэбитин туһунан архыыпка бэлиэтээһин баар. Туох оҕолооҕо-уруулааҕа уонна кэлиҥҥи дьылҕата биллибэт. Хаан уруута Алексеев Гаврил Егорович 2005 сыллаахха 75 саастаах эбит, Сунтаарга олорбут, "соҕотох бэйэтэ халыҥ аймаҕы ууһатта, тоҕус оҕотуттан элбэх сиэн, хос сиэн" тэнийбитин туһунан "Кыым" суруйар.
 
== Быһаарыылар ==