Тайбуҕа сурда: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Тайбуҕа сурда ([[Нуучча тыла|нууччалыы]] ''Тайбугин юрт, Тайбугинская страна'' дииллэр) – XIII үйэ саҕаланыытыгар [[Арҕаа Сибиир|Арҕааҥы Сибииргэ]] [[Алтан Ордуу]] [[Күөх Ордуу|Күөх Ордуутун]] (илиҥҥи аҥара) иһигэр үөскээбит [[татаардар]] дойдулара. Академик [[Миллер Герард Фридрих|Г. Ф. Миллер]] сабаҕалыырынан Сибиир ханствота 1220 сыллаахха тэриллибит Тайбуҕа сурдуттан үөскээбит. Тайбуҕа сурдун киинАлтан куоратаОрдуу маҥнайатын Чингиулуустарыттан уратыта диэн кини автономиялаах сир этэ<ref>''Атласи, Хади'' [http://protatar.narod.ru/Kitaplar/HadiAtlasi/SibHis6.html История Сибири]. — Казань: Татар. кн. изд-Тураво, онтон2005. кэлин— КашлыкС. куорат24—29. этэ— 96 с.</ref><ref>''Файзрахманов 1359Г. сылтанЛ.'' ылатанИстория Тайбуҕататар сурдаЗападной [[СибиирСибири: ханствота|Сибиирс ханствотын]]древнейших сороҕотовремён буолбутадо начала XX века. — Казань: Татар. кн. изд-во, ол2007. эрээри— XVIС. үйэҕэ112—121. Ермак— сэриитин431 кэнниттэнс. [[Ноҕай— Ордуута|Ноҕай1000 Ордуутугар]]экз. холбоспута— ISBN 978-5-298-01536-3</ref>.