Сэтинньи 8: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
|||
9 устуруока:
== Түбэлтэлэр ==
* [[1519]] — [[Испания]] конкистадора [[Эрнан Кортес]] Ацтек импиэрийэтин киин куоратыгар Теночтитлаҥҥа этэрээтин кытары киирбит. Кинилэри ацтек ыраахтааҕыта Монтесума үөрүүлээхтик көрсүбүт уонна улахан бырааһынньык тэрийбит. Онно Монтесума Кортеска элбэх кыһыл көмүс киэргэл бэлэхтээбитэ испанецтар бу дойдуну баһылыыр баҕа санааларын эбии күүһурдүбүт эбит. Кортес дьоно Теночтитлаҥҥа биир нэдиэлэ эйэ-дэмнээхтик сылдьан баран ыраахтааҕы Монтесуманы тутан ылан аманаат гыммыттар.
* [[1895]] —
* [[1917]] (эргэ
* [[1917]] (эргэ
* [[1923]] — [[Германия]]ҕа [[Мюнхен]] куоратыгар ''Пиибэ путча'' буолбут. [[Адольф Гитлер]] бэйэтин куомуннаахтарын кытары судаарыстыбаннай переворот оҥоро сатаабыта кыаллыбытах. Гитлер судаарыстыбаны таҥнарыыга буруйданан 5 сыллаах түрмэ хаайыытыгар ууруллубут, ол
* [[1928]] — [[Дьокуускай]]дааҕы областной кыраайы үөрэтэр
* [[1961]] — Бастакы КВН («Клуб весёлых и находчивых») программа эфииргэ тахсыбыт.
* [[2007]] — [[Мэҥэ Хаҥалас улууһа|Мэҥэ Хаҥалас улууһун]] киинэ [[Майа]]ттан [[Аллараа Бэстээх]]хэ көһөрүллүбүт. Аллараа Бэстээх бөһүөлэгэ хас даҕаны суол ыпсыытыгар сытар: икки федеральнай суолталаах суол (М56 [[«Өлүөнэ» (магистрал суол)|"Өлүөнэ"]] уонна [[«Халыма» (магистрал суол)|"Халыма"]]), биир өрөспүүбүлүкэтээҕи суолталаах суол ("Амма"), Амур-Дьокуускай [[тимир суол]] уонна [[Өлүөнэ]] өрүһүнэн устар аал артерията. Ону кытары өрүс уҥуор [[Бүлүү (суол)|A331 "Бүлүү"]] федеральнай суолталаах суол аартыга баар.
22 устуруока:
* [[1921]] — [[Петров Дмитрий Дмитриевич|Дмитрий Петров]] (04.01.1994 өлб.) — устуоруйа билимин хандьыдаата, [[Саха АССР]] култууратын үтүөлээх үлэһитэ. Саха Сирин [[Аҕа дойду Улуу сэриитэ|Аҕа дойду Улуу сэриитин]] кэминээҕи историяны үөрэппит биир биллиилээх чинчийээччи. Кини көҕүлээһининэн, Саха Сириттэн баран хорсуннук сэриилэспит, сэрии хонуутугар охтубут буойуннар кэриэстэрин ытыктаан, Ильмень күөл кытыытыгар памятник, Кашира аттыгар монумент туруоруллубуттара.
* [[1928]] — [[Багдарыын Сүлбэ|Михаил Иванов - Багдарыын Сүлбэ]] — топонимист, биллиилээх кыраайы үөрэтээччи. Саха Сирин топонимикатыгар үгүс научнай уонна научно-популярнай кинигэлэри суруйбута.
* [[1929]] — [[Кустуров Дмитрий Васильевич|Дмитрий Кустуров]] — саха аатырбыт
* [[1934]] — [[Мочанов Юрий Алексеевич|Юрий Мочанов]] — археолог, [[«Хотугу сулус» уордьан]] кавалера. Кини салайар эспэдииссийэтэ 40 сыл тухары Саха сирин барытын чинчийбитэ. Былыргы палеолит (3—2,5 мөл сыл ынараа өттүттэн) археология
* [[1948]] — [[Жегусов Федор Степанович|Федор Жегусов]] — [[Саха живописецтара|саха живописеһа]], Саха Өрөспүүбүлүкэтин ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
| |||