Эмтээх уунээйилэр химическэй састааптара: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Эфирдээх арыылар. Мутукчалаах ойуурдар үүнээйилэрин сымалаларын, хонуу сибэккилэрин үтүөкэн дыргыл сыттарын эфирдээх арыылардаахтара бэлиэтэ. Ботаниктар бигэргэтэллэринэн 2500 диэри сыттаах үүнээйилэр бааллара биллэр. Эфирдээх арыылар диэн ураты сыттаах араас көрүҥнээх көтө сылдьар азота суох эттиктэр, сүнньүнэн терпеновай углеводтар уонна олортон үөскээбит холбоһуктар эфирдээх арыылары ууга суураллыбат. Ол эрээри хойуу арыыларга уонна органическай суурайааччыларга (испииргэ, эфиргэ, хлороформҥа) үчүгэйдик суураллаллар. Эфирдээх арыылар үүнээйи органнарыгар тарҕаныылара тэҥэ суох. Итилэртэн ордук үүнээйи сибэккилэрэ, отонноро уонна сиэмэлэрэ баайдар. Сороҕор үүнээйилэргэ сир аннынааҕы органнарыгар, силистэригэр (манчаарыга (аир), валериана, гравилат, уо.д.а) эмиэ баар буолар. Эфирдээх арыыларынан мутукчалаахтар (бэстиҥилэр), сельдерейдиҥилэр (зонтичнайдар), уостуҥу (яснотковые-губоцветные) уонна астралыы сибэккилээхтэр ордук баайдар.

Эфиирдээх арыылар биологическай суолталара олус улахан. Итилэр көтө сылдьан буоланнар үүнээйини күнүс наһаа итийэртэн, түүнүн наука тымныйыыттан харыстыыллар.