Моҕойдор: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
кКөннөрүү туһунан суруллубатах |
Көннөрүү туһунан суруллубатах Тиэктэр: Сотуллубут Тута көрөн уларытыы |
||
1 устуруока:
[[File:Indian cobra.jpg|thumb|230px]]
'''Моҕойдор''' эбэтэр '''эриэн үөннэр''' - атаҕа суох бэрт сылбырҕатык сыыллар кыыллар. Хитиин хахтаах буолаллар. Аан дойдуга 2800 кэриҥэ моҕой көрүҥэ баар. Кинилэр бары сиэмэх кыыллар.<ref>[https://sonnik.wiki/zmeya-ukusila-za-ruku/ Эриэн үөн суолтата]</ref>
Атаҕа да суох буоллар моҕойдор сиринэн бэрт түргэнник сыыллаллар. Сорох моҕойдор өрөҕөлөрүгэр хамсанарга аналлаах өйөнөр хахтаах буолаллар, онтуларын туһанан маска да ыттыахтарын сөп. Ол эрэн моҕойдор элбэхтик хамсаабаттар, бултуур эбэтэр куотар эрэ кэмнэригэр сыыллаллар. Моҕой булдун сыт көмөтүнэн билэр, онно аналлаах сыты билэр сенсордар тылыгар бааллар. Сорох моҕойдор булду хам тутан өлөрөллөр, сорохтор тыыннаахтыы ыйысталлар. Хам тутааччылары удаав диэн ааттыыллар, удаавтар ахсааннарыгар боа, питоннар уонна саамай бөдөҥ моҕой [[анаконда]] (устата 10 м тиийэр) киирэллэр. [[Сүлүһүннээх моҕойдор]] (холобур кобралар уонна гадюкалар) бултарын этигэр дьааты аналлаах тиистэринэн куталлар (испириис инньэтигэр майгынныыр).
7 устуруока:
Бары моҕойдор булду бүтүннүү ыйысталлар, тоҕо диэтэххэ ыстыыр тиистэрэ суох. [[Сыҥаах|Сыҥаахтарын]] оҥоһуута айахтарын наһаа киэҥник атарга аналлаах оҥоһуулаах, онон бэйэлэриттэн хас да төгүл бөдөҥ кыылы ыйыстыахтарын сөп, түөстэрин уҥуоҕа суох буолан ойоҕос уҕуохтара аһылыгы аһарарга эмиэ кэҥээн биэрэллэр. Биир кыылы ыйыһыннаҕына моҕой икки-үс [[нэдиэлэ]] аһаабакка сылдьыан сөп.
== Эволюци ==
Эриэн үөннэр дьааһыктан таҕыстылар уонна монофетическай бөлөх буолбуттар. Молекулярнай чахчыларынан, чугастааҕы аймахтара аныгы дьааһыктар ортолоругар-игуан курдук уонна верееницебобразнайдар, кинилэр бииргэ үөскээбит удьуордарын илдьэ сылдьабын. Сорох морфологическай чинчийиилэр бу кладкаҕа мозазаврдар да киирэллэрин, олор мэйии бөлөҕөр киирэллэрин ыйаллар.
Былыргы биллэр (2014 сылга) сир аннынааҕы моҕой тобохторо Англия орто салааларыттан буолаллар (167 мөл. сыл анараа өттүгэр, Э Легис underwoodi). Үөһээ Бүлүүттэн күтүөт тобоҕо син элбэх буолар.
Эволюция зонсив регуляторнай учаастагар, гена SHH (Sonic hedgogog) эволюция киллэртэриитин дьоһуннаах уларытыылары киллэрбитэ. Энергансер иһигэр солбуйуу уонна делегация түмүгэр «алдьаммыттар» эбэтэр транскрипционнай факторынан кэлгийии саайтын сүтэрбиттэр уонна Геннадий Шишигин атын пононнарыгар, харалла сытар балыктартан үүтүнэн иитээччилэр, конечностар үөскүүллэр. Ген уонна кини регуляторнай уобаластара эмиэ итинник хаалбыта, элбэх функциялаах геннаҕа сөп түбэһиннэрэн хаалбыта.
== Быһаарыылар ==
[[Категория:Сыыллааччылар]]
| |||