1917: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
8 устуруока:
* Петроградка [[Олунньутааҕы өрөбөлүүссүйэ]] буолбут:
** Олунньу 21 ([[кулун тутар 6]]) күнүгэр килиэп лааппыларын халааһынтан саҕаламмыт. Олунньу 23 ([[кулун тутар 8]]) күнүгэр сэриини утары миитиннэр демонстрацияларга кубулуйбуттар, полицияны уонна казаактары кытта бастакы охсуһуулар буолбуттар. Киэһэ буолбут Петроград салалтатын уонна байыаннайдарын мунньаҕар былаас байыаннайдарга, ол аата Петроградтааҕы байыаннай уокурук тойонугар генерал Семен Хабаловка бэриллибит. Олунньу 24 (кулун тутар 9) күнүгэр куорат оробуочайдарын (214 тыһ. тахса киһи) забастовката саҕаламмыт. Олунньу 25 (кулун тутар 10) күнүгэр забастовкалаабыт дьон ахсаана 305 тыһ. тахсыбыт, сарсыарда уон чааска демонстраннар холуонналара куорат үөһүгэр халҕаһалаан кэлбиттэр, күргэлэргэ турар заставаларга иҥнибиттэр. Олунньу 26 (кулун тутар 11) Неваны туоруур күргэлэри араартаабыттар, ол эрээри оробуочайдар мууһунан туорууллар эбит. Саллааттарга ботуруон түҥэппиттэр. Павловскай полкатын саппаас батальонун 4-с ротатын саллааттара өрө туран эппиһиэрдэрин уонна полицияны ытыалаабыттар, бу өрө турууну Преображенскай полка хам баттаабыт. Демонстраннары саллааттар ытыалаабыттар. Дуума бэрэстээтэлэ Родзянко Могилев куоракка баар ыраахтааҕыга киин куоракка "анархия бүрүүкээбитин туһунан" ыксаллаах тэлэгирээмэ ыыппыт. Киэһэ миинистирдэр сэбиэттэрин бэрэстээтэлэ Голицын
** Олунньу 27 ([[кулун тутар 12]]) күнүгэр Петроградка сэбилэниилээх өрө туруу саҕаламмыт. Ыһыллыбыт Дуума Быстах кэмнээҕи кэмитиэт тэриммит. Генерал Хабалов
** Петроградка буола турар дьалхаан туһунан сонуну
** Кулун тутар 1 ([[Кулун тутар 14|14]]) күнүгэр Дуума быстах кэминээҕи кэмитиэтэ [[Арассыыйа Быстах кэминээҕи бырабыыталыстыбата|Арассыыйа быстах кэминээҕи бырабыыталыстыбатын]] тэрийбит.
** Кулун тутар 2 ([[Кулун тутар 15|15]]) күнүгэр Петроградтааҕы оробуочайдар дьокутааттарын Сэбиэтэ Петрограадтаҕы гарнизон киниэхэ бас бэринэрин уонна Быстах кэмнээҕи кэмитиэт аармыйаны дьаһайбатын туһунан Бастакы нүөмэрдээх бирикээс таһаарбыт. Киин куоракка икки былаас үөскээбит.
32 устуруока:
* Балаҕан ыйын 26 ([[алтынньы 9]]) — Дьокуускай уокуругун нэһилиэктэрин дьокутааттарын сийиэһигэр "Саха национальнай кэмитиэтэ" тэриллибитэ. Бэрэссэдээтэлинэн В.В. Никифоров, солбуйааччынан А.Д. Широких талыллыбыттар.
* [[Сэтинньи 7]] (эргэ стилинэн алтынньы 25) — [[Арассыыйа]]ҕа [[Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ]]. [[Петроград]]тааҕы Байыаннай-революционнай кэмитиэт "[[Арассыыйа]] гражданнарыгар" ыҥырыыта тахсыбыт. Ыҥырыыга
* [[Сэтинньи 8]] (эргэ стилинэн алтынньы 26) — [[Петроград]]ка ''Аврора'' крейсер көмөтүнэн ''Кыһыҥҥы дыбарыаһы'' штурмалааһын буолбут.
* [[Сэтинньи 8]] (эргэ стилинэн алтынньы 26) — Сэбиэскэй былаас бастакы дэкириэттэрэ ылыллыбыттар: "Эйэ туһунан" — [[Аан дойду бастакы сэриитэ|Аан дойду бастакы сэриитин]] тохтоторго ыҥырыы, "Сир туһунан" — помещиктар сирдэрин бааһынайдарга биэрии, "Былаас туһунан" — саҥа Сэбиэскэй былаас уорганнарын тэрийии.
* [[Сэтинньи 9]] (эргэ стилинэн алтынньы 27) — Саха сиринээҕи Байыаннай уонна бааһынай
* [[Сэтинньи 11]] (эргэ стилинэн алтынньы 29) — Саха сиринээҕи национальнай кэмитиэт, [[Якутский трудовой союз федералистов|Саха сиринээҕи федералистар трудовой сойуустарын]] Киин кэмитиэтэ уонна "[[Саха аймах]]" культурнай-сырдатар уопсастыба холбоһуктаах мунньахтарыгар [[Петроград]]ка буолбут [[Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ|судаарыстыбаннай перевороту]] утарар резолюция ылыныллыбыт.
* [[Ахсынньы 31]] (эргэ стилинэн ахсынньы 18) — [[Дьокуускай]]га Бастакы суһал ыҥырыылаах Дьокуускайдааҕы уезд гласнайдарын земскэй мунньаҕа саҕаламмыт, [[тохсунньу 9]] күнүгэр түмүктэммит (эргэ стилинэн ахсынньы 24-гэр). Манна киин улуустартан бас-көс дьон мустубуттар. Уезд быраабата талыллыбыт: бэрэссэдээтэл — [[Широких Алексей Дмитриевич|Алексей Широких]], чилиэннэрэ — [[Оросин Роман Иванович|Роман Оросин]], [[Слепцов Михаил Федорович|Михаил Слепцов]], [[Афанасьев Николай Егорович|Николай Афанасьев]] (бэрэссэдээтэл солбуйааччыта). Мунньах Сэбиэскэй былааһы билиммэтэх, ''Учредительнай собрание'' ыҥырылларын диэки эппит.
| |||