Өй-санаа: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
'''Өй-санаа''' диэн [[киһи]] үйэтин тухары ылынар үөрэхтэрэ, үгэстэрэ, үөрүйэхтэрэ ааттаналлар.
 
Аныгы олоххо кыра [[оҕо]] иитиитигэр кыһаммат буолу үөскээтэ. Ол барыта сэбиэскэй былаас кэмигэр “Киһи барыта тэҥ” диэн этиини аһара ыытан, оҕо төрөөтөр эрэ “[[Киһи буолуу|киһи буолар]]” курдук өйдөбүлү иҥэриилэриттэн уонна элбэх сыыһалардаах, сэбиэскэй кэмнээҕи өйү-санааны салҕаан иһээччилэр, «айыы үөрэҕин» айааччылар оҕо [[ийэ кутакут]]а хантан эрэ халлаантан түһэрин курдук таһы-быһа сымыйанан этиилэрин итэҕэйииттэн буолла.
 
Өй-санаа тутулуктарын түүл үөрэҕин көмөтүнэн үөрэтии оҕо ийэ кута сайдар кэмин чуолкайдык быһаарар кыахтанна. Кыра оҕо чуолкайдык түүл түһээбэтэ ийэ кута өссө сайда, үгэстэрэ өссө үөскүү иликтэрин биллэрэр. Киһи сааһыран истэҕинэ түүлэ ордук чуолкайданан, ыраастык көстөр буоларын тэҥэ, араас саҥалары истэрэ эбиллэр. Киһи сааһыран истэҕинэ үгэстэрэ күүһүрэннэр, өйө-санаата дириҥээн эбиллэн иһэрэ быһаарыллар.
9 устуруока:
Өйү-санааны көҥүл-босхо ыытыы, өй көтүүтүгэр, киһи өлүүтүгэр тириэрдиэн сөп. Киһи сүрүн күүһүнэн, өһөс санаатынан өйүн-санаатын хам тутан бииргэ, холбуу илдьэ сырыттаҕына эрэ Орто дойдуга олоҕун киһи быһыылаахтык олороро кыаллар.
 
Өй-санаа киһи үс куттарын үөскэтэр. Бу куттар эти-сиини хамсатар, көрөр-истэр аналлаахтар. Буор кут эти-сиини быһаччы хамсатар буоллаҕына, ийэ уонна [[салгын куттаркут]]тар үгэстэри, үөрүйэхтэри үөскэтэн эти-сиини хамсаталлар. Буор, ийэ куттар оҕо кыра эрдэҕиттэн сайдан барар буоллахтарына, салгын кут оҕо биэс эбэтэр алта сааһыттан ыла түргэнник сайдар, үөрэҕи-билиини ылынар. (1,76).
 
Оҕо кыра, өссө бэйэтэ өйдөөбөт эрдэҕинэ үөскүүр ийэ кута уһун үйэтин тухары туттунар быһыытын барытын хонтуруоллуу сылдьарын билэн оҕону кыра эрдэҕинэ иитиини сыыһата-халтыта суох, бэйэни үтүгүннэрэн, ону-маны оҥотторо үөрэтэн ситиһиллэр. Сахалар кут-сүр үөрэхтэрэ оҕо ийэ кута иитиллиитигэр сүрүн олуолу биэрэр уонна киһи бэрээдэктээх буолуута, олоҕор сыыһа-халты туттубата барыта, онтон, ийэ кута иитиллиититтэн тутулуктаах диэн быһаарар. Оҕо кыра эрдэҕинэ иитии уратыларын сахалар былыргыттан билэллэриттэн ийэ кута сыыһа, куһаҕаннык иитиллибит оҕону атаах оҕо диэн туспа арааран ааттыыллар.