Баай дьадаҥыны уруурҕаабат

Баай дьадаҥыны уруурҕаабат диэн өс хоһооно баай уонна үлэһит, дьадаҥы хаһан да өйдөспөттөрүн биллэрэр.

Ырыынак сыһыаннаһыылара олоххо киириилэриттэн олох төрдүттэн уларыйбытын, ол иһин өй-санаа эмиэ тосту уларыйарын билигин олоххо киллэрии эрэйиллэр. Олус уһун үйэлээх сахалар олохторун үөрэҕэр “Баай дьадаҥыны уруурҕаабат” диэн өс хоһооно баарын билигин ырыынак олоҕор туһаныы ирдэнэр. (1,72).

Баайдартан бэлэми ылан буолбакка бэйэлэрэ үлэлээн-хамсаан, туруорсан тугу эмэ ситиһэллэрин элбэх ахсааннаах үлэһиттэр туһаналлар. Билигин улахан баайдар ахсааннара элбээн, салайар былааһы барытын ылбыттарын кэннэ “Баай дьадаҥыны уруурҕаабат” диэн этии суолтата улаатта.

Урукку кэмнэргэ баайдар дьадаҥылары кытта оҕолорун холбоон ыал буолан уруурҕаспаттар этэ. Ол барыта баайдар уонна үлэһиттэр өйдөрүн-санааларын уратылаһар өрүттэрэ элбэхтэринэн, сөп түбэспэттэринэн быһаарыллар. Баай уонна дьадаҥы дьон ыал буолан холбоһуулара сахалар “Тэҥнээҕин булунар” диэн үөрэхтэригэр сөп түбэспэт, оҕону иитиилэригэр иккиэн тус-туспатык этэн үөрэтэллэриттэн халыйыыны оҥоруохтарын сөбүттэн эрдэттэн сэрэнэллэр. Төрөппүттэр оҕолоругар иккиэн тус-туспатык этэн үөрэттэхтэринэ оҕо өйө-санаата туруга, тулуура суох буолара, хайаларын да этэрин ылыммат буола улаатара, сыыһа-халты туттунара элбиир.

Байбыттар дьадаҥы аймахтарын хамнаһа суох үлэһит илии оҥостоллорун былыргыны суруйааччылар элбэхтик суруйбуттар. Дьылы туораары тиийиммэт киһи тугу эмэ иэс диэн ааттаан ылбытын туохха да тэҥнэммэт үлэни үлэлээн төлүү сатыыра хаһан да бүппэт иэскэ, хабалаҕа киллэрэрэ. Баайдар дьадаҥылары, үлэһиттэри төһө үлэни оҥороллорунан эрэ көрөн сыаналыыллар. Билигин ырыынак, былыргы олоххо төннүү кэмигэр баайдар, аһара байбыт салайааччылар өйдөрө-санаалара урукку киэбигэр түһэн, үлэһиттэри аанньа ахтыбаттара улаатан иһэр. (2,57).

Аһара баайдар элбэх ахсааннаах үлэһиттэр баалларын быыбардар кэллэхтэринэ бэйэлэрин тустарыгар куоластатаары эрэ билэллэр. Билигин ырыынак кэмигэр улаханнык байбыт салайааччылар минньигэс этиилэрин, ону-маны эрэннэрэн албынныылларын лаппа сиидэлээн, ырытан, үлэһиттэр бэйэлэригэр туһалааҕын эрэ булан ылан туһаналлара табыллар. Салайар былааһы уларытар быыбардарга кыттан үлэһиттэр бэйэлэрин көрдөбүллэрин салайар былааска тириэрдэллэр.

Элбэх ахсааннаах үлэһиттэр бэйэлэрин диэки санаалаах, ол туһугар үлэлиир депутаттары талан республиканы салайыыга кыттыһаллар.

Туһаныллыбыт литература

1. Саха таабырыннара, өс хоһоонноро, чабырҕахтара / хомуйан оҥордо И.К.Попов. – Дьокуускай: Бичик, 2006. – 112 с.

2. Каженкин И.И. Үлэ - олох үөрэҕэ. - Дьокуускай: УПК ТРИ, 2010. - 100 с.