Башарин Илья Никифорович (1873—1928) — суруксут, нэһилиэк кинээһэ. Өксөкүлээх Өлөксөй «Саха интеллигенциятыгар» диэн улахан үлэтигэр сирэй аадырыстаабыт биэс киһититтэн биирдэстэрэ буолар.

Олоҕун олуктара уларыт

Башарин Илья Никифорович 1873 с. от ыйын 1 күнүгэр төрөөбүтэ. Төрөппүттэрэ эрдэ өлөннөр, кыра эрлэҕиттэн тулаайах оҕо кыһалҕатын билэн улааппыт. Үөрэхтээх таайдара Лысковтар кинини ааҕарга, суруйарга үөрэппиттэр. Онтон Баайка Баһылай пансиоҥҥа олордон Чурапчы народнай оскуолатыгар үөрэттэрбит. Үөрэнэн үчүгэйдик ааҕар, суруйар буолбут, онон бастаан Сылаҥ, Кытаанах нэһилиэктэригэр суруксуттаабыт. 1903 с. быыбарынай кинээһинэн, 1908 с. дьоно итэҕэйэн быыбардаан 1912 с. диэри кинээстээбит. 1912 с. Романовтар династиялара 300 с. юбилейыгар аналлаах саха аймах съеһигэр Ылдьаа Баһаарын ыҥырыылаах ыалдьыт быһыытынан кыттыыны ылбыт. 1913 с. бу үбүлүөй чиэһигэр оҥоһуллубут мэтээлинэн наҕараадаламмыт. 1917 сылга диэри нэһилиэгэр суруксутунан үлэлиир. Бу сыл олунньутааҕы революция кэнниттэн тута Чурапчы иһигэр «Уопсастыбаҕа куттал суох буолуутун» комитета диэн тэрилтэни Чурапчы үөрэхтээхтэрэ мунньахтаан тэрийбиттэрэ, председателинэн И. Н. Башарин талыллыбыта. Саха сиригэр повстанчество (бандьыыттааһын) саҕаламмыта, Ылдьаа Баһаарын дойдутугар Кытаанахха көһөн тахсыбыта. Дьон өйө-санаата буккуллар, бэйэ-бэйэни үҥсүгэр, кыа хаан тоҕуллар кэмнэрэ буолбута. Башарин И. Н. Айыы киһитэ Ылдьаа Баһаарын буолара бу кэмнэргэ ырылыччы көстүбүтэ. Ол курдук элбэх киһини өлөр өлүүттэн мүччү туттаран быһаан ылбыта. 1922 с. бандьыыттар Чурапчыттан бараллар, Ылдьаа Баһаарын аны потребкооперациянан күүскэ дьарыктанар.

Ылдьаа Баһаарын биир кэскиллээх үлэтинэн чөл олох туһугар охсуһуута буолар. 1904 с. улуус оччотооҕу үөрэхтээх дьоно мустан Боотуруускай улуус киинигэр Чурапчыга «Чөл олоххо тардыһааччылар» обществоларын тэрийбиттэрэ. Бу общество устаабын бырайыагыгар илии баттаабыт дьон ортотугар Чурапчы инороднай управатын быыбарынайа Илья Башарин баар. Кинилэр саҕалаабыт үлэлэрэ күн бүгүн салҕанар.

А. Е. Кулаковскай — Өксөкүлээх Өлөксөй «Саха интеллигенциятыгар» диэн улахан үлэтигэр сирэй аадырыстаабыт биэс киһититтэн иккитэ Кытаанах дьоно Ылдьаа Баһаарын уонна Савва Собакин буолаллар.