Ваби-саби

Ва́би-са́би (дьоп. 侘び寂び, «сэмэй судургу»; ваби — судургу уонна саби — эргэ, уҕарыйбыт соҕотохсуйуу) Дьоппуон эстетикатыгар улахан суолталаах өйдөбүл. «Ваби» сэмэй, судургу, өлбөөркөй, ол гынан баран эрчимнээх өйдөбүлү биэрэр. «Саби» былыргыны уонна дьиҥи кытта ситимнээх.

Рйооан-дьи диэн дзэн саада. Хигашийама кэмигэр оҥоһуллубута".

Кэнроку-эн (兼六園) саадыгар дьоппуон чэй иһэр дьиэтэ

Ваби-саби чэй ымыйата, Адзучи-Момойама кэмэ, 16-с үйэ

Ваби-саби өйдөбүлү тылынан быһаарар уустук, ол гынан баран бу эстетика ситэритэ суох уонна быстах кэрэни ойуулуур. Ваби-саби өйдөбүл дьоппуоннар эстетиканы хайдах өйдүүллэрин, кэрэни туохха көрөллөрүн уонна искусство оҥоһуктара дьиҥнээх, төрүт уонна чорбоҕо суох буолалларын тириэрдэр.

Леонард Корен этэринэн, ваби-саби төрүт дьоппуон кэрэтэ диир өйдөбүлбүт сүрүнэ уонна уратыта. Бу өйдөбүл дьоппуон эстетикатыгар Арҕаа култууратыгар греческай кэрэ идеалларыгар тэҥнээх. Эндрю Джунипер этэринэн "арай туох эмит биһиэхэ сырдык санааны уонна өгө-санааҕа талаһыыны үөскэттэҕинэ, ол аата ол оҥоһук ваби-саби буолар". Ричард Пауэл «туох да үйэлээх буолбатаҕын, туох да ситэритэ суоҕун уонна туох да тупсаҕай буолбатаҕын өйдөөтөххө ваби-саби өйдөбүлэ үөскүүр» диэн түмүктүүр.

"Ваби" уонна "саби" тыллары тус туспа ырыттахха соҕотохсуйуу уонна иччитэхсийии санааларын буолуохха сөп. Дзэн олоҕу көрүүтүгэр бу үчүгэй санаалар, тоҕо диэтэххэ киһи үпкэ-харчыга баайыллан бүтэн судургутук олорор буолар. Ол гынан баран, Дзэн философията этэринэн киһи тыл көмөтүнэн дьиҥнээх өйдөөһүнү булбат, ол иһин ваби-сабины тыла суох ньымаларынан өйдүөххэ сөп.

Дьоппуон култууратыгар ваби-саби

Үгүс дьоппуон искусствотыгар бүтэһик тыһыынча сыл иһигэр Дзэн философията дьайбыта. Оннук искусстволар ваби-саби эстетикатын холобурдара буолуохтарын сөп. Аллараа ситэритэ суох тиһик:

• дьоппуон сааттара (холобур, таас саада), Дзэн сааттара, бонсай;
• икебана;
• дьоппуон чэй иһэр үгэһэ;
• дьоппуон хоһоонноро, холобур, хайку;
• Раку диэн дьоппуон туой оҥоһуга;
• хонкёку (хаамаайы дзэн бахсыларын ырыалара);
• суми-э (биир өҥнөөх уруһуйдар).

 Эбии көрүөххэ сөп

• Моно но аварэ
• Югэн
• Керамика Раку
• Японская эстетика

Кинигэлэр

• Coren, Leonard (1994). Wabi-Sabi for Artists, Designers, Poets & Philosophers. Stone Bridge Press. ISBN 1-880656-12-4.
• Juniper, Andrew (2003). Wabi Sabi: The Japanese Art of Impermanence. Tuttle Publishing. ISBN 0-8048-3482-2.
• Powell, Richard R. (2004). Wabi Sabi Simple. Adams Media. ISBN 1-59337-178-0.

Сигэлэр

• all_japan: Японская эстетика — Краткий курс Ваби-саби(нууч.). Livejournal. — отрывки из Juniper, Andrew. Wabi Sabi: The Japanese Art of Impermanence., перевёл Михаил Гертельман. Тургутулунна 29 Сэтинньи 2010. Төрүт сириттэн архыыптанна 24 Атырдьах ыйын 2011.
• Четыре мерила прекрасного — глава из книги Всеволода Овчинникова «Ветка Сакуры» (1971)