Вирус

Viruses

Вирус диэн тыыннаах организмнарга сыстыгас кып-кыракый паразит. Тыыннаах организм клеткатын иһигэр бэйэтин репликациялыыр (копияларын тарҕатар). Нуклекислотаттан уонна протеиновай хаххаттан турар. Нуклекислотата үксүгэр РНК буолар, сороҕор толору ДНК-лаах буолар.

Клеткаҕа араас ньымаларынан киирээччи, ол гынан баран нуклекислотатын прокариот эбэтэр эвкариот клеткаҕа киллэрэр. Ол кэнниттэн аһыллыбыт РНК клетка иһигэр былаастанар уонна бэйэтин репликациялыырын уонна протеин хаххатын оҥорорун саҕалыыр. Ол кэнниттэн бэлэм буолбутун кэннэ клетка арыллар, оччоҕуна вирус тарҕаһыытын саҕалыыр.

Бары вирустар маннык үлэлииллэр, клеткаҕа сыстыбатах вирус сатаан олорбот.^[1]^[2] Вирустар ханна баҕар бааллар, уонна ханнык баҕар тыыннаах организм атакаланар.^[3]^[4]^[5]

Вирустар бактерияттан быдан кыра буолаллар. Электроннай микроскоп айыллыан иннинэ көрөр кыах суоҕа. Вирус структурата олус судургу буолар. Бэйэтэ иһинээҕи клетка структурата, клетка оболочката, клетка мембраната суох, нуклекислотаны сабар протеиновай хаххалаах.

Вирустар характеристикалара:

Араас ыарыылары аҕалар инфекциялар;
РНК эбэтэр ДНК эрэ баар;
Протеиновай хаххалаахтар;

Клетка вирустары оҥорорун бүппүтүн кэннэ лизис процесһа саҕаланар, ол эбэтэр клетка бытарыллар. Ол бириэмэҕэ вирустар атын клеткалары инфекциялыырга тарҕаналлар. Вирустар уһуннук оннунан хаалыахтарын сөп, уонна бириэмэ ааспытын кэннэ бары услуобуйалар баар буоллахтарына клетканы инфекциялыылларын саҕалыыллар.

Сорох вирустар олус судургулар. Бактериофаг вирустар бактерия клеткатын иһигэр киирэргэ сайдыбыттар, сорох "кэмпиэр вирустар" тарҕаналларыгар бэйэлэрин кыратык уларытыллыбыт хаһаайын клетка мембранатынан хаххаланаллар, оччоҕуна атын клеткаларга киирэргэ судургу буолаллар. Билигин даҕаны ыарыыны сатаан эмтээбэт ыарыылар, ол курдук грипп эбэтэр ВИЧ оннук вирустартан тураллар.

Тыыннаах организм вирус инфекциятын кэнниттэн иммуннай эппиэт оҥорор, оччоҕуна вирус өлөр. Ол сыалга өссө вакциналары тутталлар. Сорох ыарыыларга билигин даҕаны вакциналар суохтар. Антибиотиктар вирус утары сатаан охсуспаттар, ол гынан баран атын эмтэр баалар уонна бэлэмнэнэллэр.

Быһаарыылар

↑ Dimmock N.J; Easton, Andrew J; Leppard, Keith 2007. Introduction to modern virology. 6th ed, Blackwell. ISBN 1-4051-3645-6
↑ Shors, Teri 2008. Understanding viruses. Jones and Bartlett. ISBN 0-7637-2932-9
↑ Breitbart M, Rohwer F (2005). «Here a virus, there a virus, everywhere the same virus?». Trends Microbiol 13 (6): 278–84. DOI:10.1016/j.tim.2005.04.003. PMID 15936660.
↑ Lawrence CM, Menon S, Eilers BJ, et al. (2009). «Structural and functional studies of archaeal viruses». J. Biol. Chem. 284 (19): 12599–603. DOI:10.1074/jbc.R800078200. PMID 19158076.
↑ Edwards RA, Rohwer F (2005). «Viral metagenomics». Nat. Rev. Microbiol. 3 (6): 504–10. DOI:10.1038/nrmicro1163. PMID 15886693.

[Dimmock-1] Dimmock N.J; Easton, Andrew J; Leppard, Keith 2007. Introduction to modern virology. 6th ed, Blackwell. ISBN 1-4051-3645-6

[Shors-2] Shors, Teri 2008. Understanding viruses. Jones and Bartlett. ISBN 0-7637-2932-9

[Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84-3] Breitbart M, Rohwer F (2005). «Here a virus, there a virus, everywhere the same virus?». Trends Microbiol 13 (6): 278–84. DOI:10.1016/j.tim.2005.04.003. PMID 15936660.

[Lawrence-4] Lawrence CM, Menon S, Eilers BJ, et al. (2009). «Structural and functional studies of archaeal viruses». J. Biol. Chem. 284 (19): 12599–603. DOI:10.1074/jbc.R800078200. PMID 19158076.

[5] Edwards RA, Rohwer F (2005). «Viral metagenomics». Nat. Rev. Microbiol. 3 (6): 504–10. DOI:10.1038/nrmicro1163. PMID 15886693.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]