Галеев мэчиэтэ
Галеев мэчиэтэ
Галеев мэчиэтэ(тат. Галиев мэчете;Бэһис собуорунай, Муса бай киэнэ, Сеннай баһаар киэнэ, бэһис собуорунай мэчиэт.) - Казань куоракка турар мэчиэт. Татаар культовай архитектуратын пааматынньыга.1798-1801 с. Муса Мамяшев атыыһыт үбүлээн, 18 үйэ бүтүүтүнээҕи эрдэтээҥҥи классицизм форматынан тутуллубута. Урукку, Сеннай баһаартан ырааҕа суох, Былыргы татаар солобуодатын хоту өттүгэр Габдулла Тукай уулуссатыгар турар. Икки этээстээх,икки саалалаах джами(собуорунай)-мэчиэт, сарайын ортотугар аҕыс кырыылаах, үс ярустаах минареттаах. 1882 уонна 1897 с. атыыһыттар И.С.Уразаев, М.И.Галеев уонна И.Г.Иманкулов үбүлээһиннэринэн, соҕуруу уонна хоту өттүлэрэ кэҥэтиллибитэ, хойукку классицизм истиилигэр оҥоһуллубута. 5-ис собуорунай мэчиэт бүтэһик муллатынан, Сагитовтар аймахтан, Мухаметюсуп Сагитов үлэлээбитэ. Киниэхэ көмөлөһөөччүнэн мэчиэт махллятын(биир мэчиэккэ сылдьар дьон. Община.)дьоно, махалля биллэр баай атыыһытын М.И.Галеев уолун - педагог-реформаторы, уһулуччу учуонайы, Галимзян Барудины талбыттара, кэнники имам буолбута. Баруди мэчиэккэ саҥа ньыманан үлэлиир, "Мухаммадия" диэн медресены төрүттээбитэ, онтон, Галеев мэчиэтин махаллята Казань татаардарын уопсастыбаннай уонна политическай олоҕун киинэ буолбута. Элбэх сыл, мэчиэт татаар норуотун духуобунаһын бастыҥ дьонун иитэн таһаарбыта. Мэчиэккэ, бэйэлэрин мэлииппэлэрин - намааһы,Шигабутдин Марджани, Габдулла Тукай, Каюм Насыйри, Галимджан Баруди уо.д.а.,татаар норуортун сырдатааччылар аахпыттара. 30-ус с. мэчиэт минарета көтүрүллүбүтэ. 1981 с. Татарскай АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин тохсунньу 23 күнүттэн №601 уурааҕынан архитектура пааматынньыгынан буолбута. 2015 с.ахсынньы 22 күнүгэр, чөлүгэр түһэрии кэнниттэн, Галеев мэчиэтин үөрүүлээхтик аһыллыыта буолбута. Онно Татарстан бэрэсидьиэнэ Рустам Минниханов кыттыыны ылбыта. Дьоро күҥҥэ, Татарстан муфтия Камиль хазрат Самигуллин, ТӨ мусульманнарын духуобунай салалтатын бэрэссэдээтэлин бары солбуйааччылара, Казань куорат уонна өрөспүүблүкэ оройуоннарын имамнара эмиэ, кыттыыны ылбыттара. https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C http://islamcenter.ru/?item=421