Гиперборея
Аатырбыт геолог уонна суруйааччы Обручев оссо олох эдэр саа´ыгар экспедицияга сылдьан Хоту муустаах акыйаанна сир баарын ту´унан хотугу сахалартан истибит. К³´³р к³т³рд³р бу сиргэ бараллар диэн кэпсээбиттэр, сахаларга уруулуу онкилоннар биистэрэ хас эмэ µйэ аннараа ³ттµгэр бу сиргэ к³´³н барбыттара диэн дьикти номо±у истибит. Ол тµмµгэр Обручев аатырбыт «Санников сирэ» диэн фантастическай романын суруйбута. Бурыкин ученайбыт бу онкилоннор ааттарын чукча ан’кальыт – муора кытыытын олохтоо±о диэн тылтан та´аарар. Иранецтар былыргы Авесталарыгар кэпсэнэринэн, кинилэр былыргы тірµттэрэ арийдар диэннэр олох былыр 10 ый кыhын, икки ый эрэ сайын буолар дойдутугар олорбуттар. Манна урут суруйбут сортоллорбутугар тіннµіхпµтµн ба±арабыт. ДьиІэр кинилэр монголлор сортоллор диэн ааттыыр со±урууІІу согдиецтарын кытта туох да сыhыаннаахтара биллибэт. Кинилэр курдук урдук культуралаах омук Саха сирин ханан эмэ таарыйан ааспыта буоллар туох эмит бэлиэ хаалыахтаах этэ буолла±а. Уонна туран, бу сортоллор ДьааІы, бэл Бµлµµ тірµт, былыргы олохтоохторо аатыралларын бэлиэтиир то±оостоох. Онон бу индоевропеецтар тірµттэрэ аатырар арбаммыт арийдар хоту хаалан хаалбыт сыдьааннара сылдьара буолаарай диэн саба±алыахха эрэ сіп? Ол курдук бу сортуоллар YрµІ іІµ эрэ билинэллэрин, индиецтар курдук ілбµт дьоннору уматан кэбиhэллэрин бэлиэтиэххэ син. Биитэр тµІ былыр олорбут арийдарбыт дэммит сартар (сармат) туhунан номох омооно сылдьара буолаарай диэн саба±алыахха сіп? Ол эрээри бу сортоллор нуучча кэлиэр диэри сахаларга киирбит уус дьон аата. Бµлµµттэн Тулагыга кэлэн олохсуйбут сортоллору орсуоллар диэн ааттыыллар эбит. Иран тыллаах сарматтарга аорсы диэн бідіІ биис дьоно баара.
Манна Улуу мууhуруу сыыйа сылыйар кэмигэр, таас µйэ кэмин булчуттара мезолит уйэтигэр хоту кіhір кыыллары эккирэтэн былыргы дьоннор эккирэтэн тиийэн хоту олохсуйбуттарын бэлиэтиир то±оостоох. Бу кэмнэ онон атын со±уруу сирдэргэ киhи олорбут чинчитэ суох эбит. То±о диэтэргин, Европаны барытын сабан улахан муус (ледник) турбут. Ар±аа Сибииргэ буолла±ына ледник ууллан, улахан муора буолан турбут. Онон ити кэмІэ былыргы дьоннор биистэрэ Илинни Сибииргэ то±уоруспута диэххэ сіп. Онон Сибиир А.П.Окладников булчут дьонно ырай эбит. Ахсаана биллибэт мамоннар, носорогтар уонна дьиикэй сылгылар ыстаадаларын бултаhар былыргы дьоннор б³л³хт³р³ манна олохсуйан, т³р³³н-ууhаан барбыт. Оссо специалистар аа±алларынан оччолорго Сибииргэ 200 м³лµйµ³н ахсааннаах мамонт µ³рэ баар эбит. Оччо±уна ки´и ахсаана т³´³ буолуой? Онтон климат эмискэ сылыйан, сир ууга барар. Былыргы дьоннору – кромарьонецтары билиІІи дьоннор ібµгэлэрэ дииллэр, ол эрээри кинилэр билиІІи дьонноо±ор мэйиилэрин хоруопкатынан уонна унуохтарынан быдан улахан эбиттэр. Онон хата сайдыахтаагар т³тт³рµ тµhµµ курдук к³ст³р. Онон арааса бу былыргы раса дьоно мамоннар курдук, сыыйа сылыйыы буолбутугар ыксаан муустаах акыйаан диэки таласпыттар буолуон сіп. Тымныыга, мэлдьи тыыннаах хаалар кыhал±аттан киhи ійі-санаата сайдар. Ол иhин бу дьон космоhы, мэІэ халлааны кытта быhаччы сибээстэhэр турукка киирбиттэр да диэтэххэ улахан ал±ас буолумуон сіп. Уонна мамоннары, хаспах носорогун курдук аарыма кыыллары кытта ірі туста сылдьыбыт дьон, бэйэлэрэ да сµрдээх улахан, кыахтаах дьон буоллахтара. Бу дьон мамоннар, µрµІ эhэлэр курдук аhара тымныы климакка сылдьа µірэнэн хаалан, кыра да сылыйыыны кірбіт буолан хаалбыт буолуохтарын син. Ол иhин сыыйа іссі тыйыс хоту сир диэки са±арыйан испит буолуохтарын сіп. Таймырга (Красноярскай кыраай хоту ітті, долганнар сирдэрэ) тµІ былыр китаецтар, шумердар, арийдар эниннэр тахсыбыт тµІ былыргы улуу цивилизациялара баарын туhунан бэл кинигэлэр суруллан атыыга тахсыбыттара биллэр. Бэл арийдар Антарктида аарыма улахан муустарын (ледниктарын) иhигэр киирэн олороллор диэн кірµµлэр бааллар. Хайа эрэ немец суруйааччыта турукка киирэн, к³рµµлэнэн дьэ манна олороллор, дьиннээх сир, аан дойду ба´ылактара диэн роман суруйан хаалларбыт. Бэйэлэрин арийскай тордулэрин к³рдь³³ннор, немец фашистара Антарктидага чинчийии б³±³тµн ыыппыттара, олус элбэх базалары туппуттара биллэр. Биллэн тураí ити к³рµµлэр, чинчийиилэр µксµлэрэ туох да оло±о суох, солуута суох уу дой±о±о. Ол эрээри саха ³с хоhооно баар, тыала суохха мас хамсаабат диэн.
Арктида, Арктогея, Гиперборея, Берингия, Санников сирэ, циркумполярнай цивилизация энин диэн, араастаан уустаан-ураннаан Хоту Муустаах акыйаанна баар сир тусунан суруйуу ордук кэлин кэмнэ а´ара элбээтэ.