Дмитрий Максимович Пермяков – Ырыа Миитэ

Олоҕун олуктара

Дмитрий Максимович Пермяков (1864-1944) былыргылартан иккис көлүөнэ олоҥхоһутунан буолар. Кини олоҕун кэпсээнин уола П.Д.Пермяков 1980 с. оҥорбута. «Эдэр сааһыгар Дьокуускайынан, Намынан, Бодойбо тайҕатынан тэлэһийэн сылдьыбыт. Тайҕаттан дойдутугар олоҥхоһут буолан эргиллибит. Ыһыахтарга, урууларга ыҥырыллан олоҥхолуура үһү».

Ырыа Миитэ былыргы олоҥхоһуттартан Ырыа Холуодьа кэнниттэн үүммүт иккис көлүөнэҕэ киирсиэн сөп. Кини төрөөбүт алааһа Липпэли. Онно олорон Уһун Сыһыыттан баай Мэхээттэ кыыһын Мотуруонаны кэргэн ылбыт. Колхозтар тэриллиилэрин саҕана кэргэниниин номнуо сааһырбыт дьон эбиттэр. Элбэх оҕоттон түөрт уол ордон, этэҥҥэ улаатан, ыал-дьон буолан барбыттар. Улахан уоллара Петр Дмитриевич пермяков «Дьэҥкэрэ» колхоһу тэрийсэн председателлии сылдьыбыт. Иккис уоллара Гаврил Намҥа көһөн олохсуйбут. Оҕонньордоох эмээхсин кинини батыһан, икки аччыгыйдарынаан, Намҥа киирбиттэр. Сэрии саҕана кырдьаҕастар өлбүттэр.

Айар үлэтэ

Ордук сөбүлээн «Дьулуруйар Ньургун Боотуру», «Икки ахсааны билбэт Баһымньы Баатыр уонна кини быраата Эрбэхтэй Бэргэни», «Тойон Дьаҕарыманы» толортуур эбит. Олоҥхотун геройдарын тус-туспа куолаһын уларытан ыллыыра.

Дмитрий Максимович олоҥхону атыттары кытта кыттыһан толорорун сөбүлүүрэ. Ордук биир дойдулааҕа Балыгыастыын, Терютина Пелагея Михайловналыын, кыттыһан толороро. Олоҥхолуулларын таһынан, норуот ырыаларын хардарыта ыллаһаллара.

Ырыа Миитэ үксүн Бороҕон улууһун нэһилиэктэриэгэ олоҥхолоон кэлэрэ. Бороҕон улууһугар «Бүдүрүйбэт Мүлдьү Бөҕө» ааптара Д.М.Говоровтыын-Ырыа Миитэрэйдиин табаарыстаспыта. Көрүстэллэр эрэ иккиэн түүнү быһа, хардарыта олоҥхолорун толороллоро. Ырыа Миитэ норуот ырыаларын элбэҕи билэрэ. Холобур, «Бөх чабычаҕа», «Тойон кыыл». Дахталлар тустарынан туойарын сөбүлүүр үгэстээҕэ. «Тойон кыыл» диэн ырыата кыра чараас кинигэ быһыытынан бэчээттэммит. Ити 1927-1928 сс. эбитэ буолуо. Ыраахтааҕы былааһын саҕана Мугудай баайдара дьадаҥылары көлөһөннүүллэрин үгэргээн ырыа оҥорбут, онон өскө-сааска киирэ сылдьыбыт. Дьокуускайда сылдьан Өлүөнэ өрүскэ көмүөл мууһа устуутун көрөн туран туойбутугар тула дьон бөҕө мустубут.

Сигэлэр

Олонхосуты Чурапчинского улуса. Антология. 2015. 240-241 с.