Духобордар
Духобордар, «духовнай христианнар» — православиеттан хайдыбыт сиэктэ, квакердарга чугастар. Таҥара дьиэтин тас обрядтарын билиммэттэр.
Екатеринослав күбүөрүнэтин Никольскай сэлиэнньэтигэр 1755—1775 сс. олорбут Силуан Колесников төрүттээбит. Православнай таҥара дьиэтэ уонна оччотооҕу былаас бобо сатаабыттара. Кырыымҥа көскө ыыта сылдьыбыттара.
Александр I ыраахтааҕы духобордары реабилитациялаабыта, көскө олорууттан босхолообута. Онтон Николай I саҕана эмиэ буруйданан аны Закавказьеҕа ыытыллыбыттара. Грузияҕа уонна Азербайдьааҥҥа хас да сэлиэнньэлэри олохтообуттара. 1895 с. Елизаветопольскай уонна Тифлис күбүөрүнэлэр уонна Карс уобалас хас да тыһыынча духобордара Петр Веригин сүбэтинэн байыаннай сулууспаттан букатын аккаастаналларын туһунан аһаҕастык эппиттэрэ, сэрии сэптэрин кыраһыынынан кутан баран уоттаан кэбиспиттэрэ. Ыраахтааҕы бастаанньаны хам баттыырга казаактары ыыппыта. 200-чэ киһи хаайыыга быраҕыллыбыта. Сулууспаттан аккаастаммыт духобордары Саха сиригэр көскө ыыппыттара.
Духобордары Лев Толстой уонна хас да биллиилээх дьон өйөөбүттэрэ. 1898 с. квакердар өйөөһүннэринэн элбэх духобор Канаадаҕа көспүтэ. Билигин онно 30 тыһыынча кэриҥэ сыдьааннара олороллор.