Иккис аан дойду сэриитин кэминээҕи ленд-лиз сөбүлэҥэ

Сөбүлэҥ төрүттэрэ

Иккис Аан дойду сэриитин кэмигэр Германия 1941 сыл бэс ыйын 22 күнүгэр ССРС-ка саба түспүтүн кэннэ икки хонон баран АХШ бэрэсидьиэнэ Ф. Рузвельт Сэбиэскэй Сойууһу өйүүрүн туһунан тыл эппитэ.

Аҕа дойду сэриитэ саҕаланарыгар сирдэрин былдьаппыт Сэбиэскэй Сойуус сэриилэһэр техникаҕа, сэрии сэбигэр, аска уонна стратегическэй матырыйаалларга наадыйара. Онон 1941 с. күһүнүгэр АХШ уонна Великобритания ССРС-ка алтынньыттан көмө оҥорор туһунан сөбүлэҥҥэ илии баттаабыттара улахан суолталаах буолбута.

1942 сыл бэс ыйын 11 күнүгэр ССРС уонна АХШ Ленд-лииһинэн бэйэ-бэйэни хааччыйыы сөбүлэҥэр илии баттаабыттара. Сэрии сылларыгар маннык сөбүлэҥнэри АХШ 42 дойдуну кытта түһэрсибитэ.

Сөбүлэҥи түһэрсии сүрүн усулуобуйалара

Уларсыллыбыт матырыйааллар сэрии кэмигэр сүппүт эбэтэр туһаныллыбыт буоллахтарына сэрии кэнниттэн ханнык да төлөбүр көрүллүбэт.
Сэрии кэнниттэн эйэлээх олоххо туһаныллыан сөптөөх матырыйаал хаалбыт буоллаҕына ол матырыйаал сыаната бүүс-бүтүннүү эбэтэр сорҕото төлөнүөхтээх (тута эбэтэр уһун болдьохтоох кирэдьиит көмөтүнэн).
Байыаннай матырыйааллары АХШ төттөрү көрдөөн ылар бырааптаах.

Ленд-лиз суоллара

ССРС-ка ленд-лиз иһинэн хааччыйыы хас да суолунан барбыта. Биирэ Америка илин кытылларыттан Мурманскайга уонна Архангельскайга дылы муораннан этэ. Бу суол элбэх сүтүктэрдээх буолан биир кэмник туһаныллыбатаҕа. Чуумпу байҕал нөҥүө Уһук Илин портарыгар барар суол наһаа уһун буолан биэрбитэ. Онон сүрүн суолунан Индия байҕалынан Персия хомотугар баар Ираак Басра пордунан, онтон Ираанынан сэбиэскэй кыраныыссаҕа барар суол буолбута.

Бу суолларга ордук сөмүлүөттэр эмсэҕэлииллэрэ. Онон өссө 1941 сыл алтынньыгар ССРС Оборуонаҕа госкомитета сөмүлүөттэри салгынынан аҕалар туһунан быһаарыныы ылыммыта. «Аляска-Сибиир» тыраасса