Карасакал (каз. қарасақал) — казахтар Кыра жустарыгар Каракесектэр (алимулылар) биис уустарыгар киирэр өссө биир биис уустара буолаллар. Кинилэр бии уустара тус туһунан аҕас уустарыгар арахсар. Олор ортолоругар бааллар: Сарбас, Пусырман, Шынгир.

Устуоруйалара уларыт

Еримбет акын шежиретин быһыытынан, Алимулаҕа Жаманак (Шекты), Карамашак (Торткара), Айнык (Карасакал), Уланак (Каракесек), Тегинболат (Карасакал) уонна Тойкожа (Ак кете) аҕатын уустара киирсэллэр. 1748 сыллаахха М. Тевкелев диэн үөрэхтээх, чинчийээччи бу курдук суруйбута хараллан хаалбыт: «Алчын олус күүстээх аҕа ууһа, оттон алчын икки гына арахсар. Ол эбэтэр каракисяк уонна байулы диэннэргэ. Каракисяк барыларыттан саамай күүстээхтэрэ уонна кыахтаахтара. Кини иһигэр тус туспа алта аҕа ууһа киирсэр. Олор истэригэр, чуолаан, манныктар бааллар: чекли, каракисяк, чюмекей, дюрткара, каракете, карасакал…»[1].

Алимулттар эмиэ байуллар курдук алшыннар састааптарыгар киирэр кырата суох, син обурга аҕа уустара буолаллар. Сорох үөрэхтээхтэр уонна чинчийээччилэр алшыннар уонна алчи татаардар Монголияҕа XIII үйэлэргэ диэри бииргэ ыкса алтыһан олоро сылдьыбыт норуоттар диэн ааҕааллар М. Сабитовым чинчийээччи туоһу туттар шежиретигэр алшыннар бары уустара Алаулартан, эмиэ алшын биис уустарыттан, төрүттээхтэр. Кинилэр XIV үйэҕэ Алтан Ордууну Джанибек хаан салайар кэмигэр олорбуттара .

Тарҕанан олоруулара уларыт

Карасакал бииһин ууһун дьоно былыр былыргыттан Казахстан Казалинскайм уонна Аральскай оройуоннарыгар, Актюбинскай уобалас Шелкарскай оройуонугар уонна ону тэҥэ Узбекистан Карапкалпакстан өрөспүүбүлүкэтин сиригэр уотугар, биирдиилээн дьон Казахстан бары сиригэр, территориятыгар олороллор.

Ахсааннара уларыт

1917 сыллааҕы Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин иннинэ ахсааннара баара суоҕа 10-15 тыһыынча киһи диэн буолара.

Литэрэтиирэ уларыт

  1. М. Тевкелев Казахско-русские отношения в XVI—XVIII веках. — 1961. — С. 406.