Кванза ааҥл. Kwanzaa)  — АХШ Африкаттан төрүттээх олохтоохторо ахсынньы 26 күнүттэн тохсунньу 1 күнүгэр диэри, биир төрүттээхтэрин, утумнаахтарын уонна култууралаахтарын кэрэһилээн бэлиэтиир бырааһынньыктара.

Сэттэ чүмэчи Кванза сэттэ тосхолун кэрэһилииллэр

Өбүгэлэрэ бу күннэргэ үүнүү малааһынан оҥороллор эбит.

Маулана Каренга диэн американец Кванзаны 1966 сыллаахха Уоттска буолбут долгуйуулар кэннилэриттэн[1] афроамериканецтар бэлиэтиир ураты бырааһынньыктарын быһыытынан айбыта[2][3]. Каренга эппитинэн, кини соруга маннык этэ: «хараларга Ороһооспо альтернативатын биэрэн, баһылыыр уопсастыба үгэстэрин үтүкүбэккэ бэйэлэригэр уонна бэйэлэрин устуоруйаларыгар сыһыаннааҕы бэлиэтииллэрин ситиһии»[4].

Сэттэ тосхол (Нгузу Саба) уларыт

  • Умоджа (Сомоҕолоһуу) — ыалга, түмэккэ, наассыйаҕа уонна раасаҕа сомоҕо буоларга дьулуһуу
  • Куджичагулья (Бэйэни билинии) — бэйэни билии, ааттааһын, ону таһынан бэйэ аатыттан саҥарыы
  • Уджима (Бииргэ үлэ уонна сомоҕо эппиэтинэс) — бэйэ-бэйэни өйөһүү, биир төрүттээх дьон кыһалҕаларын бэйэ кыһалҕатын курдук көрөн быһаарыы
  • Уджамаа (Кооперативтаах экэниэмикэ) - бэйэ маҕаһыыннарын уонна тэрилтэлэрин арыйыы, өйөөһүн уонна онтон барыс ылыы
  • Ниа (Соруктаах буолуу) — сайдыылаах буолуу, урукку дьоһуну төннөрүү
  • Куумба (Айыы-тутуу) — туох кыалларын оҥоруу, олоҕу тупсарыы, түмэти утумнаабыттан кэрэ уонна туһулаах гыныы
  • Имани (Итэҕэл) — туох баар сүрэҕинэн бэйэ дьонугар, төрөппүттэргэ, учууталларга, салайааччыларга итэҕэйии, ону таһынан охсуһуу сиэрдээҕэр уонна кыайыы баар буолуоҕар итэҕэйии.

Быһаарыылар уларыт

  1. Wilde, Anna Day. "Mainstreaming Kwanzaa." Public Interest 119 (1995): 68–80.
  2. Alexander, Ron (December 30, 1983). "The Evening Hours". The New York Times. https://select.nytimes.com/search/restricted/article?res=F00B1EFD395C0C738FDDAB0994DB484D81. 
  3. Ham, Mary Katharine My Rocky Relationship With Kwanzaa.
  4. Kwanzaa celebrates culture, principles Архыыптаммыт 2011, От ыйын 8 күнүгэр.