Кеплер Иоганн

Иоганн Кеплер (1571, Вайль-дер-Штадт, Вюртемберг — 1630, Регенсбург) — ниэмэс астронома, астромия сайдыытыгар улахан сабыдыалы оҥорбут халлаан эттиктэрин хамсааһынын сокуоннарын ааптара.

Epitome astronomiae copernicanae, 1618

Дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ 1571 с. ахсынньы 27 күнүгэр төрөөбүт. Тюбинген университетыгар стипендия ылбыт. 1594 с. магистр степенын ылбыт, Австрияҕа математика преподавателэ буолбут. Дания аатырбыт астрономугар Тихо Брагега ыстатыйатын ыыппыт. Браге бэйэтин бөлөҕөр ыҥыран үлэлэппит. Бу сылдьан харах иһигэр сырдык хайдах тарҕанарын, ачыкы көрөрү хайдах тупсарарын, телескоп тоҕо чугаһатарын чуолкайдык быһаарбыт. 1609 с. Марс арбиитата төгүрүк буолбакка ньолбуһаҕын туһунан ыстатыйа бэчээттээбит. Бу чахчы Кеплер үс сокуоннарыттан бастакытын олоҕо буолбут. Күн таһынааҕы планеталар түргэнник хамсыылларын быһаарбыт (иккис сокуон), 1619 с. планеталар периодтара уонна кинилэр Күнтэн ыраахтара судургу математика формулатынан быһаарылларын эппит (үһүс сокуон).

1620 с. ийэтин колдовствоҕа үлүһүйүүгэ буруйдаабыттарын көмүскээбит, онон бэйэтин репутациятын эмиэ быыһаабыт.