Кульбертинов Иван Николаевич
Иван Николаевич Кульбертинов (07.11.1917, Тээнэ, Өлүөхүмэ улууһа, Саха уобалаһа — 13.02.1993) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Аан дойдуга аатырбыт бэргэн ытааччыта, хайыһар 23-с туспа суолун бригадатын 7-с гвардейскай воздушно-десантскай стрелковай полка 2-й гвардейскай воздушно-десантскай Проскуровскай дивизиита. Бу сэрии саамай бэргэн снайпердартан бирдэстэрэ (487 өстөөҕү өлөрбүт).
| Иван Николаевич Кульбертинов | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
| Төрөөбүт күнэ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Төрөөбүт сирэ | ||||||||||||||
| Өлбүт күнэ |
13 олунньу 1993 (75 сааһыгар) | |||||||||||||
| Сулууспалаабыт дойдута | ||||||||||||||
| Сулууспалаабыт сыллара |
1942—1946 | |||||||||||||
| Солото |
гвардия старшината  | |||||||||||||
| Чааһа |
7-с ГВДСП, 2-с ГВДД | |||||||||||||
| Кыргыһыылар/сэриилэр | ||||||||||||||
| Наҕараадалара |
| |||||||||||||
Олоҕун олуктара
уларыт1917 сыл сэтинньи 7 күнүгэр Өлүөхүмэ улууһугар Тээнэ сэлиэнньэҕэ булчут эбэҥки дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт. Кыра оҕо сааһыттан «Новая жизнь» колхозка улэлээбитэ, ону тэҥэ булдунан уонна таба көрүүтүнэн дьарыктаммыта. Тоҕус саастааҕар аҕата өлбүт. Үчүгэй улэтин иһин «cтахановец» званиятын ылбыта.
Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмэ
уларыт1942 сыл балаҕан ыйыгар Өлүөхүмэ оройуонун военкоматынан Кыһыл Аармыйаҕа ыҥырыллыбыт. Бойобуой бэлэмнэниини Уралга барбыт.
1943 сыл олунньутуттан Хотугу-Арҕаа, Киин, Воронежскай, 1-кы уонна 4-с Украинскай фроннарга сэриилэспит.
Бэргэн ытааччы быһыытынан бойобуой ахсаанын 1943 сыллаахха олунньу 27 күнүгэр Старай Русса анныгыр кыргыһыыга арыйбыт. Москва анныгар кыргыһыыларга кыттыбыт, Орёл, Курск, Киев, Винница куораттары босхолоспут. Новгородскай, Курскай уобаластар, Украина, Польша, Германия уонна Чехословакия сирдэригэр сэриилэспит.
Сэрии устата бэргэн ытааччы сатабылыгар 35 эдэр байыаһы үөрэппит. Кинилэргэ маннык диэн сүбэлиирэ: « Барытын үтүктэн иһимэн, бэйэҕит саҥаны арынын. Саҥаттан саҥа сирдэри уонна кистиир таҥаскытын көрдөнүн. Өстөөххө чугаһыыргытын отой куттаныман, өйдөөн кэбиһин: сүгэннэн тутта сатааман, иҥнэннэн кыайыахха сөп буоллаҕына».
Аҕа дойду Улуу сэриитин кыргыһыыларыгар барыта 487 өстөөх саллаатын уонна офицерын кыдыйбыт. Икки төгул Аҕа дойду Улуу сэриитин герой званиятыгар тардыллыбыта, ол да буоллар биэрбэтэхтэрэ.
Сэрии кэнниттэн
уларытАармыйаттан 1946 сыллаахха дойдутугар төннүбүт. 1948—1969 сылларга Дмитровскай совхоз Тээнэ салаатыгар булчутунан үлэлээбит. Ол кэннэ биэнсийэҕэ тахсыар дылы табаһыттаабыт.
1993 сыллаахха олунньу 13 күнүгэр өлбүт. Төрөөбүт дойдутугар Тээнэҕэ көмүллүбүт.
Наҕараадалара
уларыт- Кыһыл Знамя уордьана (07.06.1944)[1]
- Аҕа дойду сэриитин I ст. уордьана (20.05.1945[2]; 06.04.1985[3])
- Аҕа дойду сэриитин II ст. уордьана (16.06.1944)[4]
- Кыһыл Сулус уордьана
- Албан аат уордьанын III ст. (01.12.1943)[5]
- «Хорсунун иһин» мэтээл (18.07.1943)[6]
- «Бойобуой өҥөлөрүн иһин» мэтээл (07.02.1945)[7]
- «Килбиэннээх үлэ иһин (Бойобуой килбиэн иһин). Владимир Ильич Ленин төрөөбүтэ 100 сааһын бэлиэтээн» мэтээл
- «Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Германияны кыайыы иһин 1941—1945 сс.» мэтээл
- «Двадцать лет Победы в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.» мэтээл
- «Тридцать лет Победы в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.» мэтээл
- «Сорок лет Победы в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.» мэтээл
- Анал снайпер бинтиэпкэтэ, саа луоһугар бэлиэ суруга: «Лучшему снайперу старшему сержанту Кульбертинову И. Н. от Военного Совета армии. Январь 1945 г.»[8]
Аатын үйэтитии
уларыт- Аатырбыт бэргэн ытааччы Иван Николаевич Кульбертинов аата иҥэриллибит:
- Өлүөхүмэ улууһун Тээнэ аҕыс кылаастаах оскуолатыгар;
- Өлүөхүмэ уулуссатыгар.
- Өлүөхүмэҕэ И. Кульбертиновка өйдөбүнньүк туруоруллубут.
Дьиэ кэргэнэ, аймахтара
уларытУбайа — Николай Кульбертинов, сельсовет бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит, сэрии саҕаламмытыгар баҕа өттүнэн Аармыйаҕа барбыт, Ленинград анныгар кыргыһыыга өлбүт.
Быһаарыылар
уларыт- ↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»
- ↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»
- ↑ Карточка награжденного в электронном банке документов «Подвиг Народа»
- ↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»
- ↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»
- ↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»
- ↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»
- ↑ О снайпере — эвенке И. Н. Кульбертинове — воине беспримерной отваги
Сигэлэр
уларыт- The Sniper Log Book(ааҥл.)
- Список лучших снайперов второй мировой войны(нууч.)
- И. Н. Кульбертинов. Книгакан. Тургутулунна 30 От ыйын 2014.
- Степан Сивцев (по материалам СМИ). Правдивая история великого снайпера Кульбертинова. Achtung, Kulbert // Yktnews. — 03.05.2012.(нууч.)
- Легендарный якутский снайпер(нууч.)