Кыныктар
Кынык (туркм. gynyk) — огуз-түркүмүөннэр биис уустара. Орто үйэлэрдээҕи устуоруктар айымньыларыгар ахтыллаллар. Кынык бииһин-ууһуттан Сельджукидтардинастиялара үөскээн тахсыбыт.
Төрүттэрэ-уустара
уларытКыныктар былыргы түркүмүөннэр (огузтар) уонна да атын түүрдэр төрүттэрэ буолбут Огуз-хантан силис-тымыр тардар түркүмүөн омук 24 биис-ууһуттан төрүттээхтэр.
Кынык бииһин-ууһа түркүмүөннэри кытта ситимнээҕин, кинилэртэн силис-сыдьаан тардарын Худагуидтар сулаарыстыбаларын биллиилээх судаарыстыбаннай диэйэтэлэ уонна устуоруга Фазлаллах Рашид ад-Дин "Джами ат-таварих» үлэтин «Легенды об Огуз-хане. Племенное деление туркмен» баһыгар ахтар:
«(Огуз сыдьааннара) Кини, аллараа суруллубутун курдук, алта уоллааҕа: кинилэр хас биирдиилэрэ түөрдүү уоллаахтара...ДЕНГИЗ-ХАН – Йигдер, Йиве, Бюкдюз, Кынык».[1]
Ол туһунан өссө хивин хана уонна устуоруга Абу-ль-Гази "Родословная туркмен» айымньытыгар суруйар:
«Тенгиз-хан улахан уолун аата — Игдир, иккиһэ [уола] — Бyкдyз, үсүһэ — Ава, төрдүһэ — Кынык.»[2]
Арассыыйа уонна Сэбиэскэй Сойуус биллиилээх устуоруга уонна илин дойдулары үөрэтээччитэ В.Бартольд суруйарынан, Сельджукидтар салайар династиялара кынык бииһиттэн төрүттээхтэр.
«Сельджуктар судаарыстыбалара Караханидтартан быдан тэриллиилээхтэр этэ. Кинилэр бары бэйэлэрин аҥаардас огузтартан уонна түркүмүөннэртэн эрэ буолбакка, огузтар 24 аҕа уустарын сыдьаана буолар кынык бииһин ууһуттан төрүттээхпит эмиэ дииллэрэ (ол туһунан Махмуд Кашгарскайга эмиэ ахтыллар)» [3]
Быһаарыылар
уларыт- ↑ ФАЗЛАЛЛАХ РАШИД АД-ДИН. ЛЕГЕНДЫ ОБ ОГУЗ-ХАНЕ. ПЛЕМЕННОЕ ДЕЛЕНИЕ ТУРКМЕН - Извлечения из "ДЖАМИ АТ-ТАВАРИХ". Труды Восточного отделения Российского археологического Общества, тт. V и XV, СПб., (1858).
- ↑ Абу-ль-Гази. Родословная туркмен. М. АН СССР (1958).
- ↑ В.Бартольд. Сочинения. Т.V. Работы по истории и филологии тюркских и монгольских народов (Тюрки. Двенадцать лекций по истории тюркских народов Средней Азии). М.: Наука (1968).