Кыттааччы:Алаас/Черновик

Алаас (ырытыы) 07:31, 30 Кулун тутар 2018 (UTC)== Николай Егорович Мординов-Амма Аччыгыйа олоҕо, айар үлэтэ. Алаас (ырытыы) 02:55, 2 Муус устар 2018 (UTC) Алаас (ырытыы) 01:42, 30 Кулун тутар 2018 (UTC) И.С. Слепцова ==

Олоҕо. Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта Николай Егорович Мординов-Амма Аччыгыйа 1906 с. тохсунньу 6 күнүгэр Боотуруускай (Таатта) улууһун Аллараа Амма нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. 1914 сыллаахха Чычымах церковнай-приходскай оскуолатыгар үөрэнэ киирэр. 1917 сыллаахха үөрэҕин тохтотон дьиэтигэр олорор. Онтон 1920 с. салгыы үөрэнэн Чөркөөх оскуолатын бүтэрэр. 1928 сыллаахха Дьокуускайдааҕы педагогическай техникуму, салгыы 1931 сыллаахха Москватааҕы судаарыстыбаннай университет тыл уонна литература салаатын бүтэрбитэ. 1931 сыллаахтан Дьокуускайдааҕы кинигэ издательствотыгар үлэлээбитэ. 1937 с. Москва5а редактор-тылбаасчыт үрдүкү куурсугар үөрэнэ барар. 1940-с сылларга пединститутка преподавателинэн үлэлиир. 1959 сылтан “Бэлэм буол” хаһыакка өр кэм устата сэбиэдиссэйинэн, онтон редакторынан үлэлиир.

Бастакы "Ийэ" диэн хоһооно 1927 с. "Чолбон" сурунаалга бэчээттэммитэ. Онтон ыла айар үлэ аартыгар айымньылаахтык үктэммитэ. Суруйааччы сэһэн жанра сайдарыгар улахан үтүөлээх. Драматическай айымньылартан "Ситим быстыыта" (1937 с.) уһун үйэлэннэ. Саха норуотун олоҕо тосту уларыйар кэрдии кэмин киэҥник, дириҥник хабан көрдөрөр "Сааскы кэм" курдук аатырбыт роман ааптара. Бу айымньы сахалыы, нууччалыы уончалыыта тахсыбытын таһынан, украинскай, венгерскэй, чех тылларыгар тылбаастаммыта.

Итини тэҥэ Амма Аччыгыйа oҕo биллэр суруйааччыта, публицист, очеркист, литература сыанаһыта уонна тылбаасчыт этэ. ССРС суруйааччыларын маҥнайгы съеһин дэлэгээтэ. ССРС уонна РСФСР Үрдүкү Сэбиэттэрин депутаттарынан талылла сылдьыбыта. Саха Республикатын искусствотын үтүөлээх деятелэ. Икки Үлэ Кыһыл Знамята, Норуоттар доҕордоһуулара, икки "Бочуот Знага" уордьаннарынан, мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. 1934 с. ССРС суруйааччыларын союһун чилиэнэ. 1994 с. сэтинньи 11 кунугэр ыалдьан өлбүтэ, Дьокуускайга көмүллүбүтэ. Айар үлэтэ. Амма Аччыгыйа-дэгиттэр талааннаах суруйааччы: поэт, прозаик,драматург, очеркист, тылбаасчыт, критик. Кинигэлэрэ: “ Быһах угун кыстыммат”(1934с) “Хоһооннор” (1936с) “Кэпсээннэр” (1937с) “Ситим быстыыта” (1937с) “Уон сыл” (1937с) “Киһи» (1938с) “Кэпсээннэр, сэннэр,хоооннор” (1956с) “Сааскы кэм” (1961с) “Талыллыбыт айымньылар”-(Т.1 “Хоһооннор, кэпсээннэр, очеркалар”-1966с., Т.2 “Сэһэннэр”-1967с, Т.3 “Драмалар, ахтыылар”-1969с) “Киһи уонна айымньы” (1975с) “Сэһэннэр, кэпсээннэр, ахтыылар” (1986с) “Дьон ортотугар” (1989с) “Алдьархай” (2005с) “Кэпсээннэр, хоһооннор” (2005с) “Айымньылар”-(Т.1 “Сааскы кэм”-2005с, Т.2 “Хоһооннор, кэпсээннэр, сэһэннэр”-2006с, Т.3 “Алдьархай”-2015с.) Романа “Сааскы кэм” (1944с) Сэһэннэрэ “Сынньалаҥҥа” (1936с) “Атаҕастабыл” (1938с) “Доҕоттор” (1947с) “Алдьархай” (1966с) Драмалара “Холуонньаттан хоммуунаҕа” (1932с). "Ситим быстыыта" (1933 с) “Туругурдун киһи” (1936с) “Ийэ дойду” “Киһи” “Киэҥ суолунан” (1965с). “Оройуон” “Поликарп Патефонов” “Оҕолор аҕалара” Кэпсээннэрэ 20сс “Балаҕан иһэ» “Кэрэх абааһыта” “Уол буораппыт”. “Куйуур” “Аны албынныыргыт ааспыта”. “Быһах угун кыстыммат” “Отчуттар” 30сс “Уопсай дьиэҕэ” “Эмээхситтэр”. “Дьиэ хомуйааччы”. “Полковник”. “Аргыстар”. “Трамвайга”. “Алҕас”. 40сс “Мотуо”. 50сс “Тоҕус төгүл тоҕо?” Хоһоонноро “Ийэ”(1925с) “Маҥнайгы учууталбар”(1928с) “Баҕарыы”(1927с) “Ньукулаас”(1927с) “Сайыҥҥы түүн”(1928с) “Өйдөөтүм”(1929с) “Сурук”(1936с) “Кыһыл роза” фабрика5а”(1931с) “Самыыр” (1936с) “Аҕам уҥуоҕар” (1936, 1956сс) “Болуоссакка санаа” (поэма) (1930с) Очеркалара “Сэрии уочаркалара” (1941),

“Зоя туьугар”(1942),

“Туругурдун дьоллоох олох” (1942),

“Саха норуотун чулуу уолаттара” (1943),
“Кыайыахпыт”

[[Николай Егорович Мординов-Амма Аччыгыйа]] олоҕо, айар үлэтэ.

'Олоҕо'. Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта Николай Егорович Мординов-Амма Аччыгыйа 1906 с. тохсунньу 6 күнүгэр Боотуруускай (Таатта) улууһун Аллараа Амма нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. 1914 сыллаахха Чычымах церковнай-приходскай оскуолатыгар үөрэнэ киирэр. 1917 сыллаахха үөрэҕин тохтотон дьиэтигэр олорор. Онтон 1920 с. салгыы үөрэнэн Чөркөөх оскуолатын бүтэрэр. 1928 сыллаахха Дьокуускайдааҕы педагогическай техникуму, салгыы 1931 сыллаахха Москватааҕы судаарыстыбаннай университет тыл уонна литература салаатын бүтэрбитэ. 1931 сыллаахтан Дьокуускайдааҕы кинигэ издательствотыгар үлэлээбитэ. 1937 с. Москва5а редактор-тылбаасчыт үрдүкү куурсугар үөрэнэ барар. 1940-с сылларга пединститутка преподавателинэн үлэлиир. 1959 сылтан «Бэлэм буол» хаһыакка өр кэм устата сэбиэдиссэйинэн, онтон редакторынан үлэлиир.

Бастакы "Ийэ" диэн хоһооно 1927 с. "Чолбон" сурунаалга бэчээттэммитэ. Онтон ыла айар үлэ аартыгар айымньылаахтык үктэммитэ. Суруйааччы сэһэн жанра сайдарыгар улахан үтүөлээх. Драматическай айымньылартан "Ситим быстыыта" (1937 с.) уһун үйэлэннэ. Саха норуотун олоҕо тосту уларыйар кэрдии кэмин киэҥник, дириҥник хабан көрдөрөр "Сааскы кэм" курдук аатырбыт роман ааптара. Бу айымньы сахалыы, нууччалыы уончалыыта тахсыбытын таһынан, украинскай, венгерскэй, чех тылларыгар тылбаастаммыта.

Итини тэҥэ Амма Аччыгыйа oҕo биллэр суруйааччыта, публицист, очеркист, литература сыанаһыта уонна тылбаасчыт этэ. ССРС суруйааччыларын маҥнайгы съеһин дэлэгээтэ. ССРС уонна РСФСР Үрдүкү Сэбиэттэрин депутаттарынан талылла сылдьыбыта. Саха Республикатын искусствотын үтүөлээх деятелэ. Икки Үлэ Кыһыл Знамята, Норуоттар доҕордоһуулара, икки «Бочуот Знага» уордьаннарынан, мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. 1934 с. ССРС суруйааччыларын союһун чилиэнэ. 1994 с. сэтинньи 11 кунугэр ыалдьан өлбүтэ, Дьокуускайга көмүллүбүтэ.

'Айар үлэтэ'. Амма Аччыгыйа-дэгиттэр талааннаах суруйааччы: поэт, прозаик,драматург, очеркист, тылбаасчыт, критик. Кинигэлэрэ:

“Быһах угун кыстыммат”(1934с)
“Хоһооннор” (1936с)

“Кэпсээннэр” (1937с)

“Ситим быстыыта” (1937с)
“Уон сыл” (1937с)
“Киһи» (1938с)
“Кэпсээннэр, сэннэр,хоооннор” (1956с)
“Сааскы кэм” (1961с)
“Талыллыбыт айымньылар”-(Т.1 “Хоһооннор, кэпсээннэр, очеркалар”-1966с., Т.2 “Сэһэннэр”-1967с, Т.3 “Драмалар, ахтыылар”-1969с)
“Киһи уонна айымньы” (1975с)
“Сэһэннэр, кэпсээннэр, ахтыылар” (1986с)
“Дьон ортотугар” (1989с)
“Алдьархай” (2005с)
“Кэпсээннэр, хоһооннор” (2005с)
“Айымньылар”-(Т.1 “Сааскы кэм”-2005с, Т.2 “Хоһооннор, кэпсээннэр, сэһэннэр”-2006с, Т.3 “Алдьархай”-2015с.)

Романа

“Сааскы кэм” (1944с)

Сэһэннэрэ

“Сынньалаҥҥа” (1936с)
“Атаҕастабыл” (1938с)
“Доҕоттор” (1947с)
“Алдьархай” (1966с)

Драмалара

“Холуонньаттан хоммуунаҕа” (1932с).
"Ситим быстыыта" (1933 с)
“Туругурдун киһи” (1936с)
“Ийэ дойду”
“Киһи”
“Киэҥ суолунан” (1965с).
“Оройуон”
“Поликарп Патефонов”
“Оҕолор аҕалара”

Кэпсээннэрэ 1920сс

“Балаҕан иһэ»
“Кэрэх абааһыта”
“Уол буораппыт”.
“Куйуур”
“Аны албынныыргыт ааспыта”.
“Быһах угун кыстыммат”
“Отчуттар”

1930сс

“Уопсай дьиэҕэ”
“Эмээхситтэр”.
“Дьиэ хомуйааччы”.
“Полковник”.
“Аргыстар”.
“Трамвайга”.
“Алҕас”.

1940сс

“Мотуо”.

1950сс

“Тоҕус төгүл тоҕо?”

Хоһоонноро

“Ийэ”(1925с)
“Маҥнайгы учууталбар”(1928с)
“Баҕарыы”(1927с)
“Ньукулаас”(1927с)
“Сайыҥҥы түүн”(1928с)
“Өйдөөтүм”(1929с)
“Сурук”(1936с)
“Кыһыл роза” фабрика5а”(1931с)
“Самыыр” (1936с)
“Аҕам уҥуоҕар” (1936, 1956сс)
“Болуоссакка санаа” (поэма) (1930с)

Очеркалара

“Сэрии уочаркалара” (1941),
“Зоя туьугар”(1942),
“Туругурдун дьоллоох олох” (1942),
“Саха норуотун чулуу уолаттара” (1943),
“Кыайыахпыт”

--Алаас (ырытыы) 01:58, 30 Кулун тутар 2018 (UTC) Алаас Алаас (ырытыы) 03:19, 2 Муус устар 2018 (UTC) (ырытыы) 02:51, 2 Муус устар 2018 (UTC)Алаас (ырытыы) 02:57, 2 Муус устар 2018 (UTC) Алаас (ырытыы) 02:58, 2 Муус устар 2018 (UTC)

[[Амма Аччыгыйа-тылбаасчыт]].

Саха литературатыгар Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйа тылбаасчыт быһыытынан киэҥник биллэр. Кини уус-уран тылбаас историятыгар сүдү кылааты киллэрбит киһинэн сыаналанар. Суруйааччы айар үлэтэ саҕаланыаҕыттан тылбааска холоммута. Аан бастаан А.Е.Мординовы кытта “Мопр” диэн пьесаны тылбаастаабыттара. Онтон ыла араас ис хоһоонноох уус-уран литератураны тылбаастаан таһаарбыта. Ол курдук XIX үйэ 30-с сылларыттан тылбааска утумнаахтык дьарыктаммыта, нуучча классиктарын айымньыларын тылбаастааһыҥҥа уһулуччу ситиһиилэммитэ.Амма аччыгыйа тылбаастыыр бириинсибэ “тылбаас советскай оскуолатын үрдүк ирдэбиллэригэр уонна бириинсиптэригэр сөп түбэһэр уонна олору халбаҥнаабакка тутуһан дьүккүөрдээхтик олоххо киллэрии буолар”. Амма Аччыгыйа тылбаастарын “кини тапталлаах оҕолоро диэхпитин сөп. Ол курдук кини тылбаастыыр суруйааччыларын таптаан, кэрэхсээн, дууһатын ууран үлэлиирэ... Амма аччыгыйа саха литературата сайдарыгар, саха норуота нуучча улуу суруйааччыларын айымньыларын төрөөбүт тылынан ааҕарыгар сүрэҕинэн-быарынан ыалдьара.Тылбаас норуоттар доҕордоһууларын туоһута буоларын өйдүүрэ, ол иһин өр сылларга туруулаан сыралаах үлэни сүкпүтэ.»- диэн бэлиэтээбитэ З.К.Башарина. А.Е.Мординовка үгүс сыллаах сыралаах, дьүккүөрдээх үлэтин таһымын үрдүктүк сыаналаан киниэхэ республиканскай государственнай бириэмийэ анаммыта. Тылбаастара:

А.М.Горькай “Кыыс уонна өлүү” , “В.И.Ленин”
М.Ю.Лермонтов “Биһиги кэммит геройа” (1941с)
В.Васильевская “Кустук” (1943с)
В.Г.Короленко “Уоттар”, “Саха сирин туһунан кэпсээннэр” (1954с)
С.Михалков “Степа убай”
Л.Н.Толстой “Анна Каренина” (1947-50сс), “Сэрии уонна эйэ”(1978-81сс),” Тиллии”(1984с).
М.А. Шолохов “Чуумпу Дон” (1993с)

Алаас (ырытыы) 02:07, 30 Кулун тутар 2018 (UTC)Алаас Алаас (ырытыы) 03:16, 2 Муус устар 2018 (UTC) (ырытыы) 03:01, 2 Муус устар 2018 (UTC)Алаас (ырытыы) 07:29, 30 Кулун тутар 2018 (UTC) Алаас (ырытыы) 02:52, 2 Муус устар 2018 (UTC)Амма Аччыгыйа-тылбаасчыт

Амма Аччыгыйа тылбааска туттар ньымалара.

Бу ыстатыйаҕа Амма Аччыгыйа тылбааска туттар ньымаларын көрдөрөөрү, нуучча чулуу суруйааччыта М.Ю.Лермонтов “Биһиги кэммит геройа» сэһэнин тылбааһыттан нууччалыы-сахалыы тылбаас устудьуоннарын үлэлэрин туһанным.

. Тардыылаах аат тылы туттуу. Саха тылыгар тардыылаах аат киһи тулалыыр эйгэҕэ сыҕыанын көрдөрөргө үгүстүк туттуллар. Амма Аччыгыйа тылбааска тардыылаах ааты араас түбэлтэҕэ туттар. Тылбаасчыт тылбаастаабыт сэһэнигэр тардыы сыһыарыытын туттар түбэлтэлэрэ манныктар эбит:

-притяжательное местоимение-как он трепал рукою по гладкой шее своего скакуна-бэйэтин сүүрүгүн ньалҕархай моонньун ытыһынан таптайара,
-личное местоимение-я хорошо знаю по-ихнему-мин кинилэр тылларын үчүгэйдик билэбин,
- родительный падеж (у кого?)- ничем, бывало, у него слез не выбьешь-хайа да муҥҥа хараҕыттан уу тахсыбат этэ,
-согласованное определение-если украдет лучшего козла из отцовского стада-аҕаҥ сүөһүтүттэн үчүгэй козелу уордаххына
-несогласованное определение-пропела меньшая дочь хозяина-дьиэлээх тойон кыра кыыһа ырыа ыллаата,
-тыл коннотативнай суолтата (нуучалыы тардыы өйдөбүлэ суох тылга бэйэ сыһыанын көрдөрөргө)-жил один мирной князь-биир эйэлээх кинээспит олороро.

. Көрүҥ аттарыы халыыбын туттуу. Туохтуур көрүҥэ саха тылын биир саамай чаҕылхай этигэн ньымата, кэрэ киэргэлэ буолар. Тылбаасчыт тыл манык халыыбын туһаннаҕына, тылбааһы тупсарар эбии кыахтанар. Амма Аччыгыйа тылбааска хайааһыны ойуулаан-дьүһүннээн биэрэргэ туохтуур аттарыы халыыбын туттар:

- саҕалыыр көрүҥ-он стал настаивать-кини моһуйан барда,
-уһуур көрүҥ-вырывающийся из ущелья-күрүлэччи тэбэ сытар,
-кылгыыр көрүҥ-заревел он и бросился бежать-часкыйа түһээт, таһырдьа ойдо,
-түмүктүүр көрүҥ- сладили это дело-оҥорорго сөбүлэһэн кэбиһэллэр.

Ити курдук талааннаах тылбаасчыт тылбаас ордук тиийимтиэ, өйдөбүллээх буоларын туһугар араас ньыманы туттубут эбит.

Алаас (ырытыы) 02:09, 30 Кулун тутар 2018 (UTC)И.С. СлепцоваАлаас (ырытыы) 03:11, 2 Муус устар 2018 (UTC) Алаас (ырытыы) 03:07, 2 Муус устар 2018 (UTC)

Амма Аччыгыйа нуучча улуу суруйааччыта Л.Н.Толстойу тылбаастааһына.

Филологическай наука доктора, профессор П.А.Слепцов «Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйа-тылбаасчыт» ыстатыйатыгар Николай Егорович нуучча улуу суруйааччытын Л.Н.Толстой айымньыларын тылбааһыгар олоҕуран быстах бэлиэтээһин оҥорбута. Петр Алексеевич манна ордук суолталаах өрүттэри бэлиэтиир

-кэпсэтии да тылыгар, литературнай да тылга урукку өттүгэр үөрүйэх буола туттуллубатах саҥа тыл ситимнэрэ Л.Н.Толстой айымньыларын тылбааһыгар олус хойуутук туттуллубуттар.Холобурга, сардаҥалаах көрүү-лучистый взгляд, сардаҥалаах харах-лучистые глаза, тумарыктыйбатах чэбдик өй-незатемненный здравий смысл. Саха тыла быһаарыыларынан, эпитети туттууга баай, хомоҕой уонна былыргыттан уһаарыллан чочуллубут олохсуйбут үгэстэрдээх. Холобур, оннук баай эпитетинэн быһаарыллар тыл халлаан буолар.Өлөрдүү бааһырбыт Андрей кинээс көрөр халлаана ыраах, үрдүк муҥура суох, үрдүк, сиэрдээх, үтүө, үйэлээх.Бу эпитеттэртэн үрдүк эрэ диэн саха тылыгар үөрүйэх быһыытынан туттуллар. Ол Л.Толстой халлааны дириҥ ис хоһоонноох далекое, высокое, вечное, бесконечное, справедливое, доброе диэн тылларынан быһаарбытыттан тахсар.
-тылбааска араас ньыманан үөскээбит саҥа тыллар, неологизмнар элбэхтэр. ол тыллар үгүстэрэ тылы үөскэтэргэ үөрүйэх буолбут, киэҥник туттуллар, онон ордук тахсыылаах ньымаларынан үөскээбиттэр.Ол иһин тыл байар кыаҕын чаҕылхайдык көрдөрөллөр, сорохторо литературнай тылы бэйэлэрэ да киирэн байытыахтарын сөп. Хол, саха тылыгар сыһыат сайдыбыт категория. Тылбааска саҥа тылы үөскэтэр кыаҕа муҥура суоҕа тылбааска көстөр. Хол, ыгылыйбыттык, көччүйбүттүк, киэмсийбиттик, мунчаарыылаахтык, уоруйахтык, хаҕыстык диэн тыллар хойуутук туттуллаллар. Маннык сыһыаттар тыл саҥа, ураты ситимин үөскэтэллэр: аҕатын курдук, тымныытык, хаҕыстык, ис киирбэҕэ суохтук ымах гынан кэбистэ. Атын да саҥа чаастарыгар сонун неологизманары булуохха сөп: көлөгүрүү-тупоумие, саҥатыйыы-обновление, умсулҕан-привлекательность, иирбэлэр-интриги, күөннэнии-позиция,эйэҕэстийии-приветливость.
-Л.Толстой стилистикатын, тылын-өһүн сүрүн уратытынан суруллар эйгэ ис дьиҥин, ис айылҕатын сөҕүмэр кырдьыктаахтык уонна күүстээхтик “саралаан”, арыйа тардан көрдөрүүгэ туһаайыы буолар. Тылбаасчыт Амма Аччыгыйа саха тылын төһө кыалларынан араҥалаан, тыл суолтатын чуолкайдаан, дириҥэтэн уонна дьэҥкэрдэн туттарга күһэллэр. Тылы ситимнээн биир өйдөбүлү чуолкайдык биэрэргэ дьулуһар. Хол, лазутчик-өстөөххө өтөн киирэ сылдьыбыт разведчик, французское нашествие-французтар күөнтээн киирбит армиялара.

Алаас (ырытыы) 02:13, 30 Кулун тутар 2018 (UTC)И.С. СлепцоваАлаас (ырытыы) 03:15, 2 Муус устар 2018 (UTC)Алаас (ырытыы) 03:08, 2 Муус устар 2018 (UTC)

Амма Аччыгыйа тылбааска саха тылын баайын таба туһаныыта.

Амма Аччыгыйа нуучча суруйааччыта Михаил Шолохов «Тихий Дон” романын тылбааһа 1993 сыллаахха тахсыбыта. Суруйааччы саха тылын төрүт үөрүйэҕин, баайын таба туттан талааннаах тылбаасчыт буоларын өссө төгүл көрдөрбүтэ. Ол курдук:

-нууччалыы-сахалыы тылбааска саха тылын үөрүйэҕин тутуһар. Хол, киһи туругар не выспался-уутун хамматах, сливала с лица кровь-хаана оонньуур. Дьон сыһыаныгар отвоевался-тоскун ыллыҥ дуо, в глаза смеются-күлүү-элэк оҥостон. Олох-дьаһах көстүүтүгэр сгубили коня-ат эрэйдээҕи сиэбиккити, окрестили-сүрэхтээбиттэр. Айылҕа көстүүтүгэр пока не истухала заря-им сүтүөр диэри, собралась гроза-ардах кэллэ.
-сомоҕо домоххо, өс хоһоонугар тэҥнээх солбугу туттар. Хол, ни сну тебе, ни отдыха-утуйбат даҕаны. Уоскуйбат даҕаны, не остыл и след-суола сойо илигиттэн.
-тылы эбии. Ааҕааччы өйдөөбөт тылын, диалектизм суолтатын быһаарарга туттар: сделал коленце-тобугун оонньоппохтоон ылла, треснувший чембур-атын көнтөһө хайдыбытын, улыбнулась сквозь слезную муть-уу-хаар баспыт хараҕынан мичээрдээтэ.Тыл суолтатын чопчулуурга: вывел его за калитку-аты кэлииккэ аанынан таһаарда, Петро в черном сюртуке-Петро хара сүүртүк сонноох. Тыл суолтатын күүһүрдэргэ: глазюки черные, здоровющие-хараҕа диибин диэн-хап-хара, вчера только приехал-күн бэҕэһээ турбутум.Саха тылын үөрүйэҕинэн: красоты она невиданной-киһи көрбөтөх кырасаабыссата, погано смотреть даже-киһи көрүөн да кэрэйэр. Этиигэ көппүт тылы ситэрэн: сваха мигнула Маришке, та –по столу скалкой- Маришка маһынан остуолу сырбатта. Солбуйар аат оннугар аат тылы туттан: на чем он поскачет, кони в косилке ходют-аттара бу косилкаҕа сылдьаллар дииуонна тугун мииниэҕэй.

Ити курдук Амма Аччыгыйа саха тылын баайын таба туһанан М.Шолохов «Чуумпу Дон” романын кэрэхсэбиллээхтик тылбаастаабыт.

Туһаныллыбыт литература:

. Амма Аччыгыйа-уран тыл маастара: ыстатыйалар хомуурунньуктара.-Дь.:СГУ изд.,2007.-155с
. Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйын айар үлэтэ уонна саха билиҥҥи литературата.-Я.: изд.ЯГУ, 2006.-94с.
. Нууччалыы-сахалыы тылбаас Сахалыы-нууччалыы.Научнай ыстатыйа хомуурунньуга. 3-с таһаарыы.-Дь.:2006.-63с
. Слепцов П.А. Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйа-тылбаасчыт//Ступени и проблемы якутского языкознания.-Я.:ИГИиПМНС СО РАН,2008.-544с
. http://sakhalitera.ru/pisateli-yakutii/narodnyie-pisateli/nikolaj-egorovich-mordinov-amma-achchyigyija
.https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2,_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%95%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87

Алаас (ырытыы) 02:16, 30 Кулун тутар 2018 (UTC)И.С. Слепцова Алаас (ырытыы) 03:13, 2 Муус устар 2018 (UTC) Алаас (ырытыы) 03:09, 2 Муус устар 2018 (UTC)Алаас (ырытыы) 02:55, 2 Муус устар 2018 (UTC)