Материализм
Материализм диэн философия өйдөөһүнэ, материя бастааҥҥы ис дьиҥ буолар диир. Идеализмҥа утары. Барыта араас эттиктэртэн турар. Эттиктэн оҥоһуллубатах буоллаҕына (холобура, толкуй) эттик дьайыытын түмүгэ буолар. Атыннык эттэххэ, эттик барытыгар бастакы буолар. Атыннык сороҕор физиализм диэччилэр.
Ол курдук, материалист таҥараларга уонна атын майгынныыр идеяларга (ол курдук, абааһыларга) итэҕэйбэт. Материалист толкуйугар санаа сыаната суох, эбэтэр билим дакаастабылын көрдүүр. Ол иһин бары материалистар атеист буоллар, ол гынан баран атеисттар бары материалист буолбатахтар.
Билиҥҥи материализм тутааччылара атын өйдөбүллэри, холобур күүһү, энергияны уонна атын билим дакаастаабыт маллары материализмҥа киллэрэллэр. Эттик уонна энергия өйдөбүллэрэ бэйэ бэйэлэрин солбуйаллар, уонна онтон тахсааччы, холобура, гравитация - эттиктэн тахсар. Ол гынан баран эттик тутулуга чопчу буолбатах.
Философис атын тииптэрэ материализм сорох санааларын билинэллэр, ол курдук редукционизм, логическай позитивизм уонна эмпиризм.