Мэдиссиинэ
Мэдиссиинэ - дьон олоҕун бөҕөргөтүүгэ уонна харыстааһыҥҥа, уһатыыга, ыарыыны сэрэтиигэ уонна эмтээһиҥҥэ, ыарыы эрэйин-муҥун чэпчэтиигэ анаммыт практическай көмөлөр уонна наукаҕа олоҕурбут билии тиһигэ (системата).
Куннээҕи медицинаны атын хайысхалары кытта, холобур, альтернативнай, ол эбэтэр народнай медицинаны кытта тэннээһиҥҥэ"медицина" диэн тылы-уопсай ылыныллыбыт, дакаастаммыт, наукаҕа олоҕурбут официальнай арыт конвенциональнай уратыта суох, традиционнай, уопсай ылыныллыбыт/диэн чопчуллуллар.
Өскө альтернативнай медицина чинчийиигэ олоҕурбут ньымалара/методтара/уопсай ылыныллыбыт медицинаны тэҥҥэ практикаҕа туттуллар буоллахтарына маннык медицинаны комплементарнай медицина диэн ааттыыллар.
Усулуобунай бэлиэлэр/символлар/-билиҥҥи кэмҥэ медицина усулуобунай бэлиэтэ түөт араастаах:
Медицина тас символларыттан биирдэстэрэ ХХ үйэ бүтэьигиттэн ылыныллыбыт алта кырыылаах "Олох сулуьа" буолар.
Медицина былыргы символынан,үьүйээн быьыытынын былыргы улуу эмчит Асклепий (Эскулап) илдьэ сылдьыбыт тайаҕа буолар.
Үьүс биллэр усулуобунай бэлиэтинэн кыһыл кириэс уонна кыьыл ый аҥара буолар; бу бэлиэ аата-суола Аан дойдутаагы кыһыл кириэһи уонна ый аҥарын кытта ыкса сибээстээх.
Төрдүс усулуобунай бэлиэнэн чашаны эргийэ сытар эриэн үөн буолар, бу бэлиэ эмтииригэр эриэн үөну туттар Авинценнаны уонна былыргы Греция доруобуйаҕа богинятын Гигиеяны кытта ыкса сибээстээх.
Устуоруйата уларыт
Аныгы промышленность сайдыыта уонна оҥорон таһаарыыта саҥа профессиональнай ыарыылары уөрэтэргэ болҕомтону эрэйбитэ. 17-18 үйэлэр алтыьыыларыгар итальянскай врач Б. Рамаццини үлэ гигиенатын/доруобуйаны харыстааһыҥҥа туспа үөрэх, дьаһал/үөрэтиини саҕалаабыта.
Медицина сайыннаҕын аайы үгүс дойдуларга медицинскай үөрэх тэрилтэлэрэ аһыллыбыттара.18 уйэҕэ Российскай империяга Наукалар Академиялара/1724/, ону тэҥэ медицинскай коллегия/1763/сс, медицина кииннэрэ уонна оскуолалара аһыллыбыттара.
1773 с. Львов куоракка кэлин Львовтаагы университет медицинскай факультетын кытта холбоспут Львовтаагы медицинскай коллегиум аһыллыбыта. 1787с Елизаветградскай медицинскай хирургическай оскуола аһыллыбыта. Медицинскай оскуолаларга истээччилэр баар буолбуттара. Киевскай академияга 18 үйэ саҕаланыытыгар/1802/медицинскай кылаас аһыллыбыта, бастакы үөрэтээччинэн А.Ф.Масловскай буолбута.
18 үйэ иккис аҥарыгар 19 үйэ саҕаланыытыгар военнай морской гигиенаҕа/туспа үөрэх дьаһал/болгомто ууруллубута.
Немец учуонайа Р. Кох микробиологияга, экспериментальнай фармокологияҕа уонна токсикологияҕа саҕалааччыларынан французскай физиолог, патолог К. Бернар буолбуттара. Офтальмотология сайдарыгар инники күөннэ немец физиолога Г. Гельмгольц, чешкай биолог Я. Пуркине испиттэрэ.
Билиҥҥи кэмҥэ медицинскай үөрэх тэрилтэлэрэ сайдаллар уонна улааталлар.
МЕДИЦИНА ХАЙЫСХАЛАРА: уларыт
- Профилактическай медицина
- Клиническай медицина
- Фармакология
- Медико-биологическай салаалара
- Теоретическай медицина
- Практическай медицина
- Доказательнай медицина
Тылбаас:
- Символ- усулуобунай бэлиэ
- Метод - наукаҕа билии, чинчийии сурун ньымата
- Традиционный- үгэс буолбут
- Гигиена - доруобуйаны харыстыыр услуобуйалар тустарынан үөрэх, доруобуйаны харыстыыр майгылар, дьаһаллар
- Посох -тайах, торуоска
- Вариант-көрүҥ, араас
ТУТТУЛЛУБУТ ЛИТЕРАТУРА
Русско-якутский словарь под редакцией П.С.Афанасьева и Л.Н.Харитонова, издательство "Советская энциклопедия" 1968г.
Атын ыстатыйалар:
рак, Грипп, https://yandex.ru/turbo?text=https%3A%2F%2Fhealth.yandex.ru%2Fdiseases%2Finfec%2Frash&utm_source=yandex&utm_medium=search&utm_campaign=yandex-searchster&utm_content=disease&saas_webreqid=1577346361451763-1220254971932726294800123-vla1-2400