Напалм

Напалм (ааҥл. Napalm — naphthenic acid «нафтеновай кислота» уонна palmitic acid «пальмитиновай кислота») диэн терминнартан кылгатыы - уматык сэрии сэбэ, хойуннараллыбыт бензин. Бомбаларга уонна огнемёттарга туттуллар.

Вьетнам сэриитэ, напалмынан буомбалааһын

Напалм дөбөҥнүк уонна бытааннык умайар (түргэнэ хойуутуттан тутулуктаах), отнтугатыгар хап-хара, хабархай буруону таһаарар (напалм көрүҥуттэн көрөн температурата 900-1000 С° тиийиэн син), үчүгэйдик сыстар, оннооҕор инчэҕэй эттиктэргэ.

История

Иккис аан дойду сэриитигэр сэриилэһэр дойдулар армиялара бастаан огнемёттарга ыраас бензины туттар этилэр. Ол даҕаны, бензин сүрүн итэҕэһэ кини наһаа убаҕаһа буолар. Түргэнник ыһыллан хаалар, онтон умайар иэнэ үрдүр, түмүгэ - аҕыйах сөкүүндэ иһинэн умайан хаалар, өстөөҕу эчэпэккэ. Саҥа, бытааннык умайар сэрии сэбэ наада буолбут.

Сэрии иннинээҕи ырытыыларга, учуонайдар каучугу хойуннарыыга тутта сатаабыттаара. Сэрии кэмигэр, каучук дефицит буолбутунан сибээстээн, 1942 сылга Гарвард университетын чинчийээччилэрэ, Луис Физер (Louis Fieser) уонна АХШ армиятын химичэскэй сулуусспата (U.S. Army Chemical Corps) каучугу көрдөөбөт тахсыыны булбуттара. Саҥа, өр умайар, сыстар, чэпчики сыаналаах уматыгы Напалм диэн ааттаабыттар.

Оҥоһуута, характеристиката, көрүҥнэрэ

Убаҕас уматыкка (бензин, керосин уо.д.а. ниэп продукталара) оһуобай хойуннарар веществоны эбэллэр (нафтеновай уонна пальмитиновай кислоталар алюминий туустара). Загуститель пропорцията 4-11% буолуон син, уматык ыйааһыныттан, онтон тутулуктанан напалм консистенцията хойуу убаҕастан дыраһааҥкаҕа дылы буолар.

Буомбаларга эрэ туттуллар, күүскэтик умайар (+1200 С°... +1500 С°, холобура көннөрү напалм +800°) Напалм Б (Napalm B), бензинтан уонна полистиролтан оҥоһуллан тахсар.

Напалмҥа солох тимирдэри булкуйдахха супернапалм үөскүүр. Кинини уунан сатаан умуруорбаккын.

Өссө биир напалм модификациятынан пирогеллар буолалар - кинилэр састааптарыгар магний эбэтэр атын неорганическай окислитэллэр баар буоланнар умайыы температурата +1600 С° кыраадыска диэри тиийиэн син. Умайарга үөскүүр шлактар оннооҕор тимир конструкциялары сииллэр.

Сэриигэ туһанныта

Напалм авиабомбаларга, кэтиллэр уонна механизированнай огнемёттарга, фугастарга уо.д.а. сэрии сэбтэргэ туһаныллар. 1942 сылтан саҕалаан (аспыт сыллара), Америка армията напалмы Иккис аан дойду, Корея, Вьетнам (оһуобо киэҥник) уо.д.а. сэриилэргэ туттубута.