Николаев Афанасий Васильевич
Николаев Афанасий Васильевич - Аҕа дойду улуу сэриитин кыттыылааҕа.
Николаев А. В. 1920 сыллаахха ыам ыйын 10 күнүгэр Өҥөлдьө сэлиэнньэтигэр дьадаҥы ыалга бастакы уол оҕонон төрөөбүтэ. Уҥуоҕунан кыра буолан сэттэ сааһыгар үөрэттэрэ биэрбэтэхтэрэ. 1930 сыллаахха бастакы кылааска үөрэнэ киирбитэ, 1936 сыллаахха сэттэ кылааһы бүтэрбитэ.
1937 сыллаахха Ньурбаҕа киирэн почтаҕа биир ыйдаах кууруска үөрэммит. Балакшина Александра Николаевна салайан үөрэппит. Онтон Чуукаарга почта начальнигын солбуйан биир сыл үлэлээбитэ. 1938 сыллаахха Ньурбаҕа киирэн үөрэнэн, 1941 сыллааха сүүрбэ икки буоланнар оскуоланы бүтэрбиттэрэ.
1941 сыл балаҕан ыйыттан Өҥөлдьө сэттэ кылаастаах оскуолатыгар учууталлыы сылдьан, 1942 сыл бэс ыйыгар бэбиэскэ тутан сэриигэ барбыта. Үөрэппит учууталын Павлов Михаил Ивановиһы кытта биир кэмҥэ сэриилэһэ айаннабыттара. Иркутскайга тиийээттэрин кытта барыларын тус-туспа чаастарынан араартаан, арҕаа диэки Ньурбаттан Теленков Илья Дмитриевиһы кытта аргыстаһан айаннаабыта. Чэлябинскэйгэ диэри бииргэ тиийбиттэрэ, онтон кинини соҕотохтуу атын чааска киллэрэн Ростов-на-Дону диэки ыыппытара.
1942 сыл атырдьах ыйыттан Афанасий Васильевич тимир суол сэриитин ;-с саппаас учебнай полкатыгар сэттэ ый устата үөрэнэр. 1943 сыл олунньутуттан сэриилэһэ барар. Украина сиригэр Ростовскай уобалас Красный Сулин диэн тимир суол станциятыгар поезтан түһэн, бэйэтин састаабын кытта икки көстөөх сиргэ сатыы Зверево станцияҕа тиийэн, бу станция узловой станция буоларын быһыытынан, кинини чөлүгэр түһэрэр үлэҕэ түүннэри-күннэри үлэлээбитинэн бараллар. 1943 сыл бэс ыйыттан от ыйа бүтүөр диэри Курскай-Орловскай хайысханан немецкэй-фашистскай бомбардировщиктар элбэх тимир суол станцияларын уонна муосталарын алдьаппыттара. Бу кэмҥэ немецтэр «тигр» тааҥкаларынан, ыарахан самоходкаларынан сайыҥҥы кимэн киирэр операцияларын саҕалаабыттара. “Сэбиэскэй Армия ити хайысхаҕа кырыктаах кыргыһыы кэмигэр элбэх киһи, техника сүтүктэммитэ буолан баран, кыайыы үөрүүтэ биһиги өттүбүтүгэр буолбута”,- диэн кэпсиир Афанасий Васильевич. Биһиги сэриилэрбит онно улахан стратегическай суолталаах тимир суол станцияларын босхолообуттара: Дебальцево, Красноармейскай, Чаплино, Донецкай, Макеевка, Горловка уо.д.а. Өстөөхтөр буомбаалааһыннарыттан алдьаммыт тимир суоллары чөлүгэр туһэрээри түүннэри-күнүстэри утуйбакка, аччык сылдьан суукканы суукканан сэрии уотун ортотугар өлөллөрүн да кэрэйбэккэ үлэлииллэр.
1944 сыл сааскытыттан саҕалаан Кыһыл Армия сэриилэрэ, ол иһигэр Николаев А.В. чааһа эмиэ, Украина уобаластарын куораттарын, дэриэбинэлэрин букатыннаахтык босхолуур сыалтан кимэн киириилэри харса суох оҥорбута. Ростовскай, Донецкай, Житомиррскай уобаластар, Запорожье, Днепропетровскай уо.д.а.босхоломмуттара. 1944 сыл ыам ыйын 5 күнүгэр Снегиревка дэриэбинэ таһыгар поеһынан айаннаан испиттэр, эмискэ “ Бары поезтан ыстаныҥ” диэн хамаанда буолбут. «Бомбардировщиктар!» диэттэрин кытта, күргүөмүнэн ыстаммыттар.Кини ыстаммытын эрэ өйдүүр, кэлин туох буолбутун үс хонугунан өйдөнөн эрэ баран билбит: буорга көмүллэ сытарын отделениетын саллааттара бырааттыы Кодауров Василий уонна Михаил хостоон баран байыаннай госпитильга Кривой Рогка ыыппыттар.
Ылыллыбыт сирэ
уларыт« Войны-якутяне в битве на Курской дуге». Составитель А.А. Калашников, главный археограф ГКУ «Национальный архив РС(Я)», заслуженный работник культуры РФ, заслуженный работник народного хозяйства РС(Я), почетный архивист РФ, отличник государственной архивной службы РС(Я). – Якутск : РИО медиа- холдинга, 2015.-440 с.