Оруосабай мэчиэт

Оруосабай мэчиэт(Казань)(тат. Ал мэчет; Онус собуорунай, Татаар кылабыыһатын таһыгар, Намыһах бухаарскай, Өт күөҕэ өҥнөөх) - Казаҥҥа, Саҥа Татаарыскай солобуодаҕа турар мэчиэт. 1906 с. I гильдиялаах атыыһыт Мухаммед-Садык Галикеев үбүлээн туттарбыт мэчиэтэ. 1931 сыллаахха сабыллыбыт. Архитектора биллибэт. Истиэнэтин өҥүнэн ааттаммыт. Мажит Гафури аатынан уулуссаҕа 67 нүөмэрдээх дьиэ. 1998 сылтан, урукку мэчиэт дьиэтэ, Ислам ылыллыбыта 1000 сылынан диэн медресеҕа бэриллибит.Арассыыйа бэдэрээссийэтин, норуот култууратын баайын эрэгийиэнээлинэй суолталаах эбийиэгэ. Татаар өрөспүүблкэтин ЦИК уурааҕынан, 1931 сыл, бэй ыйын 22 күнүттэн мэчиэт сабыллыбыта. Мэчиэт дьиэтэ профилакторий буолбута. Икки эрээт(двусветный) түннүктэрдээх сааланы, аҥаардаан икки этээстээх гыммыттара, арочнай түннүктэри түөрт муннуктаах оҥорбуттара. Минарет үөһээ цилииндирэ уонна шатера көтүрүллүбүттэрэ. 1991 с. Татарскай ССР Миниистирдэрин Кабинетын от ыйын 31 күнүнээҕи 337 нүөмэрдээх уурааҕынан мэчиэт култуура пааматынньыга диэн ааты ылбыта. 2000 с. чөлүгэр түһэриллибит. Мэчиэт үрдүк истиэнэлээх саалалаах уонна хотугу өттүгэр сыһыары тутуллубут сиргэ турар минареттаах. Икки эрээт түннүктэрдээх, түөрт муннуктаах дьиэ, түөрт скаттаах сарайдаах. Киирэр аана, хотугу өттүгэр, минарает аллараатыгар. Антресольнай саала, икки эрээт түннүктэринэн сырдатыллар. Дьиэ түөрт муннуктардаах аллараа олоҕор вестибюль баар. Киниэхэ арҕаа уонна илин өттүттэн икки тутуу сыста тураллар, бииригэр - минаретка тахсар винтовой уонна икки эрээт түннүктэрдээх саалаҕа тахсар кирилиэстэр бааллар. Иккиһэ - үлэлиир дьон сылдьар ааннара. Түөрт кырыылаах олбохтон тахсыбыт аҕыс кырыылаах ярустаах. Ярус эргиччи барар балконнаах. Бүтэһик ярус, сиэдэрэй сталактитовай карнизтаах, конус моһуоннаах үрдүк шатердаах, аллараа өттүгэр тимиртэн иэҕэн оҥоһуллубут эргиччи барар кытыылаах. Мэчиэт дьиэтин илин, кэлин өттүлэрэ, ойоҕосторо эклектика истиилинэн, илиҥҥи матыыптаах элэмиэннэринэн киэргэтиллибиттэр. Ш. Марджани иһитиннэрбитинэн, урут, Оруосабай мэчиэт оннугар, 1808 с.атыыһыт М.А.Апанаев үбүнэн тутуллубут Намыһах мэчиэт дьиэтэ турбут. https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_(%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8C) https://tonkosti.ru/%D0%A0%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%D0%B2_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8