Үҥүү

Үҥүү - анньар эбэтэр быраҕар сэрии уонна булт сэбэ. Чэпчики үҥүүнү быраҕаллар, ыарахан үҥүүнэн өстөөҕү эбэтэр булду дьөлө анньаллар. Көннөрү үҥүү уһун мас уктан уонна тимир уһуктан оҥоһуллар, уһугун быһыыта саамай араас буолуон син. Пекарскай тылдьытыгар Бүлүү сахалара үҥүүнү дайбахы дииллэр дэнэр.

Үҥүү историята

Аан бастааҥҥы киһи үҥүүтэ көннөрү мас эбит, уһугун кытаанах буоллун диэн уокка сиэтэллэр. Мезолит эпоха кэмигэр уһугун уҥуохтан эбэтэр таастан оҥорор буолбуттар. Оччотооҕуттан үҥүү аналынан быраҕарга уонна охсуһарга араарыллар буолбут.

Бастаан быраҕыллар (универсальнай) үҥүү баһыйа сылдьыбыт, тоҕо диэтэххэ кинини икки араастык туттуохха сөп. Былыргы сэрииһиттэр хас да үҥүүлээх этилэр, биир үҥүүнү быраҕан баран сэрии сэбэ суох хаалбат гына. Сорохтор ардыгар үҥүү угун кэннитигэр быа баайаллар эбит, оччоҕо быраҕаллыбыт үҥүүнү түргэнник тардан ылыахха сөп эбит.

Саллааттар стройга туран сэриилэһэ буолбуттарын кэнниттэн, быраҕыллар үҥүү оччо табыгаһа суоҕа дьэҥкэтик көстүбүтэ. Кини ыйааһынын киинэ уһугун аттыгар баар буолан, стройга турар сэрииһит үҥүүнү ортотуттан тутар - онон угун кэлин аҥаара кини кэннигэр турар кэккэлэргэ улахан мэһэй буолар эбит.

Үҥүүлэр көрүҥнэрэ

Сатыы өстөөҕү утары

Былыргы Македония фалангатыгар, гоплиттар үҥүүлэринэн араарсаллар эбит. Инники кэккэлэр улахан илиигэ тутллар куйахтаах (щит) уонна чэпчэки үҥүүлээх буоллахтарына, үһүс кэккэттэн саҕалаан сэрииһиттэр уһун сарисса диэн үҥүүлээхтэр эбит. Бу сарисса уһун, ыарахан, противовестаах үҥүү, саҥа кэккэ аайы уһаан иһэр эбит, онон 6,7 миэтэрэҕэ тийэ буолар эбит. Сариссофор (сариссалаах сэрииһит) бэйэтин дьонун кэнниттэн өстөөҕү сүгүн таба көрбөт эбит, үксүгэр бигээн билэн баран анньар, супту түһэр эбит.

Аттаах өстөөҕү утары

Ньиэмэс үҥүүһүттэрин (пикинёрдарын) параада (реконструкция)

Кавалерияны утары охсуһар үҥүүлэр булка туттуллар ачаах мастан (эһэ үҥүүтэ) үөскээбиттэр. Орто үйэлэргэ Европаҕа сатыы сэрииһиттэр пиикаларынан сэбилэнэн, ыарахан аттаах рыцардары тохтотор кыахтаахтара. Пиика - сарисса курдук уһун, ол эрээри противовеһа суох (тоҕо диэтэххэ угунан сиргэ тайанар) үҥүү.

XVII-c үйэттэн саҕалаан пиикалары ыстыыктаах мушкеттар солбуйбуттара.

Кавалерия үҥүүтэ

Бастакы аттаах сэрииһиттэр скиифтэр үҥүү оннугар быраҕыллар дротиктары туттар этилэр. Бастакы дьиҥнээх үҥүүнэн сэбилэммит аттаах сэрииһиттэр Былыргы Грецияҕа уонна Македонияҕа баар буолбуттар. Саҥа сэп ыйааһынын киинэ противовес көмөтүнэн кэннигэр сыҕарытыллыбыт көннөрү уһун үҥүү эбит. Бу саҕана ыҥыырдара иҥэһэтэ суох буолан аттаах үҥүүһүттэр өстөөҕу үөһэттэн өтөрү эрэ түһэллэр эбит. Онон, итинник үҥүү чугаска эрэ туттуллар кыахтаах этэ - гректэр уонна македония сэрииһиттэрин үҥүүтүн уһуна 180 см, римляннар киэнэ - 250 см, биир киилэ кэриҥэ ыйааһыннаахтара.

Сотору кэминэн уһун үҥүүнү сариссаны эмиэ туттарга албас толкуйдаабыттара - атынан сүүрдэн иһэн охсууттан охтумаары 420 см уһуннах үҥүүнү тирии курдарынан ыҥыырга баайар буолбуттара. Ол гынан баран маннык үҥүү алҕас сиргэ, тааска эбэтэр маска саалыннаҕына аттаах киһи атын кытта охтор куттала суоһаабыта. Ол иһин үҥүү угун тостумтуо гынар буолбуттара. Оннук сэрииһиттэр (катафракталар) Парфия уонна Византия армияларыгар киэҥник тарҕана сылдьыбыттара.

Пиикалаах Ураал казаактара

Иҥэһэни айбыттарын кэнниттэн аттаах сэрииһит пииката улаханнык уларыйбакка XX үйэ саҕаланыытыгар диэри кавалерия сэбилэниитигэр сылдьыбыта. Кэнники аттаах сэрииһит үҥүүтүн оҥоһуута маннык: 290-340 см уһуннаах уктаах, ыйааһына 2,3-3,3 кг, тимир түөрт кырыылаах эбэтэр лэппэҕэр уһуктаах, противовестаах.