Аксаков С. Т. аатын үйэтитэр түмэл-дьиэ

Сергей Тимофеевич Аксаков аатын үйэтитэр түмэл-дьиэ

Сергей Тимофеевич Аксаков аатын үйэтитэр түмэл-дьиэ - Уфа куоракка, Сергей Аксаков олорбут дьиэтигэр баар түмэл - Башкортостан Өрөспүүбүлүкэтин национальнай түмэлин филиала. 1978 с.арыллыбыт. Түмэл дьиэтэ 18 үйэ мас дьиэлэрин архитектуратын биир бастыҥ холобура - устуоруйа уонна архитектура пааматынньыга. Урал тиит маһыттан тутуллубут дьиэ, хосторун анфиладнай кэккэлэрэ билиҥҥи кэмҥэ диэри уруккутунан турар. Дьиэни бас билээччи, Сергей Аксаков эһэтэ Зубов Николай Степанович . Кини, коллежскай советнигынан үлэлээбит уонна административнай уонна судебнай былаастаах салайар үлэни толорор эбит. Бу дьиэҕэ иитиллэн улааппыт кыыһа Мария Николаевна Зубова, 1788 с. земскэй суут прокуроругар Тимофей Степанович Аксаковтыын ыал буолан, атын дьиэҕэ көспүттэр. 1795-1797 сс. ити дьиэҕэ, Сергей Тисофеевич Аксаков дьиэ кэргэнэ олорбут. Түмэл арыллыар диэри, дьиэҕэ үөрэҕирии үлэһиттэрин профсоюһун бибилэтиэкэтэ үлэлээбит. 1980-ус сыллар бүтүүлэриттэн, архитектурнай, реставрационнай бырайыак ааптара З. М. Хатмуллина салалтатынан дьиэни чөлүгэр түһэрии саҕаламмыт. Уус-уран-экспозиционнай бырайыагы москутааҕы худуоһунньук-архитектордар Е. Н. Лаврова, В. С. Таукина толорбуттар. Экспонаттары, изобразительнай уонна литературнай матырыйааллары хомуйууну, түмэл үлэһиттэрэ Э. Д. Терегулова, Т. Е. Замятина ыыппыттар. 1991 с., ЮНЕСКО Аксаков сылынан биллэрбитинэн, суруйааччы төрөөбүтэ 200 сылыгар, түмэл экспозицията 14 саалаҕа арыллыбыта. Түмэл пуондатыгар 3000 кэриҥэ мал харалла сытар. Аксаков түмэлин экспозициятын мемориальнай чааһа, 18 үйэ иккис аҥаарын кэмин көрдөрөр, Уфа уонна Уфа наместничествотын устуоруйатын, ону кытта Аксаковтар-Зубовтар дьиэ кэргэннэрин хроникатын кэпсиир. Экспозиция литэрэтииринэй салаатыгар С. Т. Аксаков Казань куоракка үөрэммит кэмнэрин, кини тыйаатыр кириитигэ үлэтин, суруйааччы айар үлэтин 18-19 үйэтээҕи нуучча литэрэтиирэтин контекстыгар, кини чугастык алтыспыт дьонун эйгэтин туһунан кэпсэнэр. Экспозиция салааларыттан биирдэстэрэ, Константин уонна Иван Аксаковтар - славянофильство идеологтарын олохторугар уонна диэйэтэлнэстэригэр анаммыт. Литературнай, музыкальнай гостинайга, ХlX үйэ иккис аҥаарынааҕы күбүрүнээтэр дьиэтин иһэ көрдөрүллүбүт. Бу саала дөкүмүөннэрэ, матырыйааллара Сергей Тимофеевич Аксаков, 60-нус сыллар ортолоругар Уфимскай күбүөрүнэ күбэринээтэринэн үлэлээбит уола, Григорий диэйэтэлнэһин кытта сибээстээх. Манна, Г. С. Аксаков күбэринээтэр дьиэтин мебельнэй гарнитурун көрүөххэ сөп. Өссө, бу хоско, С. Т. Аксаковка анаммыт матырыйааллар бааллар: суруйааччы төрүччүтэ, Аксаковскай норуодунай дьиэ чертёһа, дьиэ акылаатын сибэтии гыныы хаартыскалара, 1856 с. Уфа көстүүлэрэ, Уфимскай күбүөрүнэ гербэтэ, 19-20 үйэтээҕи Уфа гравюралара, хаартыскалара, С.Т. Аксаков "Аленький цветочек" кэпсээнигэр, Н. Богатов уруһуйдара. Түмэл сыл аҕайы, Аксаков пуондатыныын кыттыһан, Норуоттар икки ардыларынааҕы Аксаковскай бырааһынньыгы, научнай ааҕыылары, быыстапкалары, литературнай-музыкальнай киэһэлэри, былыргы уонна классическай муусука камернай кэнсиэрдэрин уонна да атын тэрээһиннэри ыытар. https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B4%D0%BE%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%A1._%D0%A2._%D0%90%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0 http://www.museum.ru/M1827