Солумсах буолуу куһаҕана
Тыл үөрэхтээхтэрэ саха дьонугар оҥоро сылдьар куһаҕаннарын туһунан “Тыл үөрэхтээхтэрэ сэти үөскэттилэр” диэн ыстатыйаҕа суруллар. Солумсах буолуу диэн киһи өйүн-санаатын биллэр куһаҕан майгына буолар.
Солун диэн тыл солумсах буолууну тохтотор, аҕыйатар аналлааҕын тыл үөрэхтээхтэрэ билбэттэриттэн “сонун” диэн сахаларга суох тылынан солбуйа, суох оҥоро сатыыллар. Бу тылы суох оҥорон дьон онно-манна солумсаҕыра сылдьалларын улаатыннаран кэбиһэллэр.
Солумсах буолуу куһаҕаннара манныктар:
1. Эдэр ыаллар олохторун алдьатар. Солумсахтара элбээн хаалан атынтан-атыҥҥа көтүөккэлээн иһэллэрэ элбээн ыал олоҕун алдьаталлар.
2. Эргэ бара илик кыыс оҕо солумсаҕа улаатан элбэх эр дьону кытта сылдьыһара элбээн эр дьон буор куттарын булкуйан хайдах оҕону төрөтөрө биллибэт буолар. “Айыы үөрэҕэ” саҥаны айыыны оҥор диэн эдэрдэри үөрэтэрэ кыыс оҕо улааттар эрэ биир сатыыр айыытын оҥоро охсон кыыһын харыстаабатын үөскэтэр. (1,77).
3. Солумсах буолуу уһуннук үлэлэнэр үлэни хаалларар. Ол-бу араас туһата суох үөрэхтэри баһылыы сатааһын солумсаҕы улаатыннаран үлэни үлэлээһини кыаллыбат оҥорор.
Араас элбэх туһата суох солуннары билэ-көрө сатааһын киһи солумсах буоларын улаатыннарар. Сахалар көрсүһэ түһээт "Туох солун баар" диэн ыйыталлар, ону-маны билэ-көрө көрө сатыылларын биллэрэллэр. Ону баара "Солун суох" диэн эппиэтэ аһара элбэх солуну билэ сатааһын куһаҕанын сонно биллэрэр, тохтоторго туттуллар.
Саха дьоно тыл үөрэхтээхтэрин албыннарыттан босхолонон солун диэн тылы урукку оннугар туһана сылдьаллара ирдэнэр көрдөбүл буолла.
Саха омук сайдыан баҕарар, ол иһин өй-санаа солумсах буолуу диэки халыйыытын тохтоторо уонна үлэни сайыннарара эрэйиллэр.
Туһаныллыбыт литература. уларыт
1. Каженкин И.И. Нэми билэн туттунуу. Кут-сүр үөрэҕэ. – Дьокуускай: “Ситис”, 2023. – 108 с.