Тиэкис таһымнара

ТИЭКИС ТАҺЫМНАРА (тиэкис тутулун таһымнара) (УРОВНИ ТЕКСТА). Тиэкис формальнай тэриллиитин таһымнарын уонна ис хоһоонун таһымнарын бэлиэтииллэр. Таһымы маннык быһаараллар: 1) тиэкиһи дьүүллээһин аспега; 2) систиэмэ сороҕо 3) тиэкис бүттүүн тэриллиитин дьаарыһа.

Тыл үөрэҕин аспегар маннык таһымнар бааллар:

1) фонетическай;

2) морфологическай;

3) лексическэй;

4) синтаксическай;

5) композиционнай-синтаксическай;

6) стилистическэй.

Литература үөрэҕин аспегар маннык таһымнар бааллар:

1) персонажтар;

2) фабула;

3) идеялар.

Культуроведческай майгылаах концепцияларга манныктары бэлиэтииллэр:

1) культурнай;

2) эстетическэй;

3) духуобунай;

4) тиэкис тутулугар тыл макрокомпоненнара.

Сибээс-дьайыы (коммуникативно-деятельностный) сыһыаныгар билии-суолта (информативно-смысловой) уонна прагматическай таһымҥа олоҕуран тыл үөрэҕин уонна саамай үрдүкү тыл үөрэҕин (экстралингвистический) аспегар дьүүллэнэр. Тиэкис тутулун сүрүн компоненнара биллэллэр:

1) тиэмэ;

2) идиэйэ;

3) действительность матырыйаала;

4) сюжет;

5) композиция;

6) тыл;

7) ньыма (В.В. Одинцов).

Тиэкис тэриллиитигэр лингвистическай уонна экстралингвистическай аспектар сибээстэрэ маннык олохтоноллор:

1) былааныгар көстүүтэ – ис хоһооно;

2) тиэкис лингвистическай төрүтэ иккис сибээстиир дьайыы процеһыгар кини экстралингвистическай төрүтүн олохтуур;

3) тиэкис үөскээһинэ этэринэн маннык экстралингвистическай төһүүлэр бастыҥ буолаллар;

4) интерпретация этэринэн – тылын үөрэҕин төрүтэ.

Тиэкис билиитин-суолтатын таһыма атын-атыннык модификацияланар:

1) тыл үөрэҕэ этэринэн маннык таһым сороҕолорун киирэллэр:

а) бэниэтикэлии; б) лиэксикэлии; в) морпулуогуйалыы; г) сиинтэксистии;

2) экстра тыл үөрэҕэ этэринэн маннык: а) бэрэдимиэт-логика; б) тематика; в) сюжет-композиция.

Прагматическай таһымҥа маннык таһым сорохторо киирэллэр:

1) экспрессивнай-стилистическай

2) функциональнай-стилистическэй.

Экстралингвистика көрөрүнэн прагматическай таһым манныктаах буолар:

1) иэйиилээх;

2) уобарастаах;

3) идиэйэлээх таһым сороҕолоро.