Тыл үөрүйэҕэ

Тыл үөрүйэҕэ(узус) - омук тылын үйэлээх үгэһэ

Саха тылын үөрүйэҕэ

Хайа да омук саҥарар тыл "суруллубатах сокуона", ол аата туох дабыраабылата суох, омук саҥара үөрэммит үөрүйэҕэ (узус, речевой обычай) баар буолар. Тыл уратыта, кэрэтэ, этигэнэ ол узуска сылдьар. Узус сүнньүнэн тыл ситимигэр, этиигэ, сомоҕо тылга көстөр: араас омук биир суолталаах тылы араастык туттар, биир өйдөбүлү атын-атыннык этэр. Холобур: нууччалыы открой рот, открой глаза дэнэр, оттон саха айаххын ат, хараххын ас диир, хараххын ат диир олуона. Саха салгын сиибин диир, нуучча дышу свежим воздухом диир, ем воздух диэбэт. Нууччалыы сахсырҕа дьиэ үрдүгэр олорор, сымыыт буспут диэн, англичанин, сахсырҕа дьиэ үрдүгэр турар, сымыыт оргуйбут диир эбит Тыл үөрүйэҕин киһи кыра эрдэҕиттэн истэн билэн улаатар, хайдах саҥарарын толкуйдуу турбат. Ол иһин "төрөөбүт тыл", "ийэ тыл" диэн ааттанар. Узус тылдьыкка кыайан көстүбэт, онон атын омук тылын үөрүйэҕин ол дьону кытта олордоххо эрэ баһылыахха сөп. Тылы кыайан билбэт киһи туох ханнык иннинэ узуһу кэһэр, атын омук тылын тылбаастаан саҥарар. Онон тыла дьадаҥы, истэргэ туора буолар. Тыл үөрүйэҕэ умнуллан бардаҕына, кэрэтэ, ураты бэлиэтэ, "кырааската", "сыта-сымара" сүтэн, тылбаас тылга кубулуйар.

Туһаныллыбыт литэрэтиирэ

Ийэ тылбыт этигэн кэрэтэ. Анал таһаарыы 7№ - Дьокуускай: Бичик,2002. - 48с. Петрова Т.И.// Саха тылын үөрүйэҕэ. - С.40.